Division | contre-garde inférieure | |
---|---|---|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. | |
Identification | Remigius Altissiodorensis 🔎 Commentum Einsidlense in Donati artem minorem |
Intitulé de début : -
Incipit :
[…]ferens (?). S(e)c(un)d(u)m fores, scribo. S(e)c(un)d(u)m & secus et iuxta ide(m) sunt. (face externe du fragment)
Explicit :
Hinc & Salomon : Melius e(st) sedere in angulo domatis cu(m) leena qua(m) cu(m) muliere litigiosa. Ab homine accepi. Homo d(icitu)r ab humo. Abs[…] (face interne, ouverte, du fragment)
Intitulé de fin : -
Formule conclusive : -
Annotation(s) : -
Glose(s) : -
Rémi d’Auxerre, Commentum Einsidlense in Donati artem minorem. Le premier fragment sur la face externe correspond à un passage du chapitre De praepositione (éd. Hagen 1961, p. 215, l. 14-16). Sur la face interne, il s’agit d’un passage du même chapitre, situé un peu plus loin (éd. Hagen 1961, p. 216, l. 6-12).
Texte du fragment 1 : […]ferens (?). S(e)c(un)d(u)m fores, scribo. S(e)c(un)d(u)m & secus et iuxta ide(m) sunt. Fores pluraliter s(un)t hostia domoru(m) qu(ae) extrinsecus aperiuntur. Valu(a)e vero qu(ae) intrinsecus ap(er)iuntur. Et d(icitu)r a val lando eoque se…
Le mot se terminant par …ferens ne se trouve pas dans l’édition du texte, de même la fin du passage Et dicitur a val lando (?) eoque se… ne se trouve pas non plus dans l’édition.
Texte du fragment 2 : D.O magister da .i. dic p(re)positiones abl(a)t(iv)i. Sup(er)ius dixisti p(re)positiones acc(usa)t(iv)i. Ergo dic illas qu(ae) p(ro)prie abl(a)t(iv)o serviunt. His eni(m) duob(us) p(er) apositione(m) iunguntur prepositiones c(et)eris vero p(er) co(m)positione(m). M. A. ab. Et d(icitu)r a domo egredior. Doma gr(ece) tectu(m) lat(ine). Hinc & Salomon : Melius e(st) sedere in angulo domatis cu(m) leena qua(m) cu(m) muliere litigiosa. Ab homine accepi. Homo d(icitu)r ab humo. Abs…
On reconnait un extrait du livre des Proverbes : Melius est sedere in angulo domatis quam cum muliere litigiosa (Prov. 21.9 et 25.24). Les mots cum leena ne sont pas dans le texte biblique.
Édition(s) de référence : Hagen 1961, p. 215-216.
Texte du fragment 3 : loquutus est d(omi)n(u)s. testes d(icuntu)r a testiculi[s] <…> sine duob[us] non recipitur in testimonio <…> idem sunt. Clam custodib(us) surrexit D[ominus] <…> custodibus Coram et pala(m) idem surrexit (?) Cla(m) … <…>venio .I. de mercato. Foru(m) neutri generis e<…>te mercatum : fori vero pluraliter masculi<…> navium unde virgulius. Laxantque for<os>
Édition(s) de référence : Hagen 1961, p. 216.
Texte du fragment 4 : Celu(m) dicitur pictum. A c(a)elo c(a)elas; id est sculpo scul[…] in stellis e(st) depictum. Et c(a)elum d(icitu)r a celando […] p ae diptongon. Celu(m) v(er)o q(uod) e(st) instrum(en)[tum]. Ce passage comprend de spoints communs avec Remi, mais sans en être un copie. On trouve aussi des points communs avec un passage de Sedellius Scottus ( In Donati artem maiorem, IX e siècle, cf. Brearley éd. 1975, p. 299).
Texte : écriture caroline, présence de e cédillés, datation probable : XI e siècle.
Illustrations : -
Autres informations codicologiques : bande de parchemin pliée en deux servant de renfort à la reliure. Le deuxième fragment a été probablement découpé sur le folio où on trouve le premier fragment, puis a été collé sur la bande où l’on peut lire le fragment de Priscien.
Brearley D. (éd.) (1975), Commentum Sedulii Scotti in mai̡orem Donatum grammaticum, Toronto, Pontificial institute of mediaeval studies (Studies and texts, 27).
Fox W. (éd) (1902), Remigii Autissiodorensis in Artem Donati minorem, Leipzig, Teubner (Bibliotheca scriptorum graecorum et romanorum Teubneriana), p. 84-85 et 85-86. Archive.org
Hagen H. (éd.) (1961), Commentum Einsidlense in Donati artem minorem in Anecdota helvetica, quae ad Grammaticam latinam spectant ex bibliothecis Turicensi Einsidlensi Bernensi, Hildesheim, Georg Olms (Grammatici latini ex recensione, ed. Henrich Keil, vol. 8), p. 215-216.
Remigius Autissiodorensis, Commentum Einsidlense in Donati artem minorem, Turnhout Brepols 2010 (Brepolis Latin Library of Latin Texts).
Elder J.-P. (1947), « The missing portions of the Commentum einsidlense on Donatus’s Ars grammatica », Harvard Studies in Classical Philology 56-57, p. 122-160. JSTOR
Jeudy C. (1998-2003), « In Donati Artem Maiorem, Rémi d’Auxerre », Corpus de textes linguistiques fondamentaux (CTLF), Lyon, CID-ENS, CTLF
Jeudy C. (1991), « L’œuvre de Remi d’Auxerre. État de la question », in Iogna-Pra, D., Jeudy, Colette & Lobrichon, Guy (éd.), L’École carolingienne d’Auxerre de Murethach à Rémi, Paris, Beauchesne, p. 147-156.
Jeudy C. (2003), « Remi d’Auxerre et le livre II de l’ Ars maior de Donat », in Lardet, P. (éd.), La tradition vive, Mélanges d’histoire des textes en l’honneur de Louis Holtz, Turnhout, Brepols (Bibliologia ; 20), p. 131-141.
Jeudy C. (2009), « Remigius of Auxerre », in Stammerjohann, H. (éd.), Lexicon grammaticorum, Tübingen, Max Niemeyer, p. 1256-1257 [2e éd., vol. 2. dans l’éd. 1996, p. 793].
Sources scolaires et universitaires
Sources générales sur la pensée, la langue, etc.