Bibliothèque virtuelle
duMont Saint-Michel

Cote Avranches BM, 160
Cote(s) ancienne(s) n o 23 (contreplat) ; 2.0.38 (contreplat) ; II 3 (f. 1r et f. 4r sur morceau de parchemin collé) ; n. 181 (f. 2r) ; II 4 (f. 135r sur morceau de parchemin collé).
Datation XII e siècle (Delisle 1872 ; Omont 1889) ; avant 1186 ? (Samaran & Marichal 1984)
Langue(s) latin
Description matérielle brève
Nature : Manuscrit hétérogène
État : Manuscrit mutilé
Foliotation : 189-[1] ff.
Dimensions : 344 × 250 mm (f. 10) ; 340 × 235 mm (f. 144)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : ill.
Notation musicale : -
Incipit repère […] co(m)memorant(ur) dieb(us) nisi ut p(ri)us conderet(ur) mund(us) quasi dom(us) (et) […] (f. 2r)
Explicit repère […] exercitus quadraginta milia et insequuntur arabes ab hesema usq(ue) damascum […] (f. 188v)
Nom du manuscrit Iul. Florii Hist. et B. Nicephori (dos)
Nom du manuscrit Omont 1889 Julii Flori chronica etc.

Description matérielle détaillée

Couverture

Origine : mauriste ?

Technique : « Reliure veau noir » (Omont 1889)

Décor : Doré sur le dos ; quadrillage poinçonné

Gardes : Un feuillet de garde en papier filigrané (chapeau de cardinal) avant garde collée finale

Foliotation – pagination

189 ff. + [1 bl. np en papier (garde)] ; deux folios successifs numérotés 60.

folios chiffrés 1-189

Dimensions

344 × 250 mm (f. 10) ; 340 × 235 mm (f. 144)

In-folio (Delisle 1872) ; 345 × 230 mm (Omont 1889) ; 350 × 253 mm (Samaran & Marichal 1984)

Support

Parchemin ; gardes papier

État

Manuscrit mutilé. Le f. 1 est presqu’entièrement détruit

Organisation du volume

???

Organisation de la page

    Piqûres

  • présentes

    Réglure

  • nombre de lignes rectrices : 37 (f. 45r) ; 40 (f. 182r)

    Lignes d’écriture

  • 29 / 41

    Colonnes

  • 2 (Delisle 1872)

    Justification

  • 280 × 170 mm (ff. 2r-134r)
  • 260 × 155 mm (ff. 135r-189r)
  • 280 × 170 (f. 45r)

Écriture

« Plusieurs écritures » (Delisle 1872)

Notation musicale

-

Décoration

Texte : Initiales de couleur rouge, verte (unité codicologique 1) rouge et bleue (unité codicologique 2)

Héraldique

-

Marques de possession

-

Historique (production et conservation)

Origine : le manuscrit a été produit à l’ abbaye du Mont Saint-Michel (Samaran & Marichal 1984).

Destinée : -

Numérisation en ligne sur la BVMM : Avranches BM, 160.

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 512-513.

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 161.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 78-79.

Samaran C. et Marichal R. (1984), Catalogue des manuscrits en écriture latine, t. 7, Paris, Éditions du CNRS, p. 449.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium

Études

Avril F. (1967), « Décoration des manuscrits au Mont (XI e-XII e siècles) », in Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, R. Foreville, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes).

Foreville R. (dir.) (1967), Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes), p. 174, p. 207.

Natunewicz C. F. (1966), « Freculphus of Lisieux. His CHronicle and a Mont Saint-Michel Manuscript », Horae eruditae, p. 90-134.

Dosdat M. (), L’enluminure romane au Mont Saint-Michel, Rennes, Éditions Ouest-France.

ff. 2-134

Division ff. 2-134
Cote(s) ancienne(s) II 3 (f. 4r sur morceau de parchemin collé)
Datation XII e s.
Langue(s) Latin
Description matérielle brève
État : unité codicologique mutilée
Importance matérielle : 134 ff
Dimensions : 344 × 250 mm (f. 10)
Support : Parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] co(m)memorant(ur) dieb(us) nisi ut p(ri)us conderet(ur) mund(us) quasi dom(us) (et) […] (f. 2r)
Explicit repère […] (et) carcerib(us) probat(ur) q(uia) no(n) honori erat catholicum esse sub poenae […] (f. 133v)

Description matérielle détaillée

Foliotation – pagination

134 ff. foliotés = 135 ff. (f. 55 et f. 55bis)

Dimensions

344 × 250 mm (f. 10)

Support

Parchemin

État

Manuscrit mutilé. Le folio 1 est presqu’entièrement détruit

Organisation du volume

Cahiers : ???

Organisation de la page

    Piqûres

  • Présence de piqûres

    Réglure

  • nombre de lignes rectrices : 37 (f. 45r)

    Lignes d’écriture

  • 40 / 41 (Samaran & Marichal 1984) ; 37 (f. 45r)

    Colonnes

  • 2

    Justification

  • 280 × 170 mm (Samaran & Marichal 1984)

Écriture

« Plusieurs mains » (Samaran & Marichal 1984) et plusieurs encres

Notation musicale

-

Décoration

Illustrations : 3 illustrations (f. 74r ; 92v et 105r (voir Dosdat) ;

Texte : initales de couleur rouge et verte ; quelques initiales ornées (f. 1v, 12v, 62r)

Héraldique

-

Marques de possession

-

Historique (production et conservation)

Origine : « Cet élément rappelle, autant par l’aspect des écritures que par la présentation des textes, la deuxième partie du manuscrit original de la chronique de Robert de Torigni, abbé du Mont Saint-Michel (Manche) entre 1154 et 1186 […] ; il porte en marge des annotations qui pourraient être de la main de l’abbé » (Samaran & Marichal 1984).

Destinée : -

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 512-513.

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 161.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 78-79.

Samaran C. et Marichal R. (1984), Catalogue des manuscrits en écriture latine, t. 7, Paris, Éditions du CNRS, p. 449.

Études

Foreville R. (dir.) (1967), Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes), p. 174, p. 207.

Dosdat M. (), L’enluminure romane au Mont Saint-Michel, Rennes, Éditions Ouest-France.

Ff. 2r-134v

Division Ff. 2r-134v
Numérisations
Description matérielle
texte partiel
Titre donné par le manuscrit Liber historiarum Julii Flori
Identification Freculfus Lexoviensis 🔎 Chronica (lib. 1-lib. IV, cap. XXI)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incipit liber historiarum Iulii Flori (f. 1r)

Incipit :

De eo quod pene omnes historiographi textere suas […] (f. 1r)

Explicit :

[…] libros V et com(m)entarios in iob (et) multa alia que digerere p(ro)prii iudicii id est uiuit usq(ue) hodie et octogesimu(m) terciu(m) sue ia(m) annu(m) excellit […]. (f. 134v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

PL, t. 106, col. 920-1221.

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et verte ; initiales ornées : I (f. 92v), I (f. 105r).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : Le texte est incomplet ; le folio 1 est presque entièrement arraché ; aux folios 91v-92r se trouve une dédicace à Judith ; à la fin du texte, une fin a été rajoutée par une autre main : in Iob multa alia que digerere principii iudicii id est uiuit usque hodie et octogesimum tertium et ? sue iam annum excellit.

Mémento

Bibliographie

Éditions

Allen M. I. (éd.) (2002), Frechulfi Lexoviensis Opera omnia, Turnhout, Brepols (Corpus Christianorum, Continuatio Mediaevalis ; 169).

Migne J.-P. (éd.) (1851), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 106, col. 920-1221.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources historiques

Chroniques

ff. 135-189

Division ff. 135-189
Cote(s) ancienne(s) II 4 (f. 135r sur un morceau de parchemin collé)
Datation 1154-1186 ? (Samaran & Marichal 1984)
Langue(s) Latin
Description matérielle brève
État : unité codicologique complète
Foliotation : 54 ff. (135 à 189)
Dimensions : 340 × 235 mm (f. 144)
Support : Parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] deuote p(er)soluat (et) p(ro) nob(is) ineruditis et peccatorib(us) p(ro)pter d(omin)um orare ne pigeat […] (f. 136r)
Explicit repère […] exercitus quadraginta milia et insequuntur arabes ab hesema usq(ue) damascum […] (f. 188v)

Description matérielle détaillée

Foliotation – pagination

folioté de 135 à 189 soit 54 ff.

Dimensions

340 × 235 mm (f. 144)

Support

Parchemin

État

Manuscrit complet

Organisation du volume

n. r.

Organisation de la page

    Piqûres

  • n. r.

    Réglure

  • nombre de lignes rectrices : 40 (f. 182r)

    Lignes d’écriture

  • 40 (f. 187v)

    Colonnes

  • 2

    Justification

  • 250 × 160 mm (f. 185v)

Écriture

« deux mains » (Samaran & Marichal 1984)

Notation musicale

-

Décoration

Texte : initiales de couleur rouge et bleue

Héraldique

-

Marques de possession

-

Historique (production et conservation)

Origine : « L’aspect de cet élément, tant par l’écriture que par la mise en page, le rattache aux manuscrits copiés au Mont Saint-Michel (Manche) sous l’abbatiat de Robert de Torigni entre 1154 et 1186. » (Samaran & Marichal 1984)

Destinée : -

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 512-513.

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 161.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 78-79.

Samaran C. et Marichal R. (1984), Catalogue des manuscrits en écriture latine, t. 7, Paris, Éditions du CNRS, p. 449.

Études

Foreville R. (dir.) (1967), Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes), p. 174, p. 207.

Dosdat M. (), L’enluminure romane au Mont Saint-Michel, Rennes, Éditions Ouest-France.

Ff. 135r-136r

Division Ff. 135r-136r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Preafatio
Identification Anastase le Bibliothécaire 🔎 , Praefatio

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

INCIPIT PREFATIO ANASTASII BIBLIOTECARII SVMME ET APOSTOLICE SEDIS (f. 135r)

Incipit :

Ecclesiasticam karissime f(rate)r (et) digne chr(ist)i leuita ioh(anne)s auctore deo scripturus historiam […] (f. 135r)

Explicit :

[…] donec gratu(m) enim e(st) deo (et) acceptum quod ei se(cun)dum uires offert(ur). (f. 136r)

Intitulé de fin :

Explicit p(ro)log(us) istorie anastasii romane ecclesie bibliothecarii (f. 136r)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Inédit (?)

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et verte

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources historiques

Chroniques

Ff. 136r-139r

Division Ff. 136r-139r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune / texte partiel / fragment
Titre donné par le manuscrit Chronographia
Identification Nicephorus 1 🔎 , trad. : Anastase le Bibliothécaire 🔎 , Chronographia ad 867

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incipit cronographia trip(ar)tita breuis beati nicephori constantinopolitani e(pisco)pi ab ipso anastasio de greco in latinum translata (f. 136r)

Incipit :

Adam cum esset annorum ducentorum triginta genuit seth […] (f. 136r)

Explicit :

Centum ab abraham usq(ue) ad egressum filiorum israel ann(i) cccc xxx (f. 139r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Fabrot (éd.) 1649.

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et verte

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Fabrot C. H. (éd.) (1649), Anastasii Bibliothecarii Historia ecclesiastica, sive Chronographia tripertita... [ex Nicephoro, Georgio Syncello et Theophane.] Accedunt notae Caroli Annibalis Fabroti,.. - Anastasii,... Bibliothecarii, historia de vitis Romanorum Pontificum a B. Petro apost. ad Nicolaum I... deinde Vita Hadriani II et Stephani VI, auctore Guillelmo Bibliothecario... opera Caroli Annibalis Fabroti , Paris, Ex. typographia regia.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources historiques

Chroniques

Ff. 139r-189v

Division Ff. 139r-189v
Numérisations
Description matérielle
fragment
Titre donné par le manuscrit Excerptio ex chronographia
Identification Georgius Syncellus 🔎 , trad. : Anastase le Bibliothécaire 🔎 , Chronographie (excerpta)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Abhinc excerptio ex chronographia Georgii hic sumit exordium (f. 139r)

Incipit :

Pompei(us) bello ierosolima p(er)empta aristobolu(m) quide(m) uinctum cum filiis alexandro (et) antigono tenebat […] (f. 139r)

Explicit :

[…] restitutione(m) imp(er)ii subrogatu(m) prouexit innumerabilem quoque. (f. 189v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

-

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et bleue (dont certaines plus travaillées).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Fabrot C. H. (éd.) (1649), Anastasii Bibliothecarii Historia ecclesiastica, sive Chronographia tripertita... [ex Nicephoro, Georgio Syncello et Theophane.] Accedunt notae Caroli Annibalis Fabroti,.. - Anastasii,... Bibliothecarii, historia de vitis Romanorum Pontificum a B. Petro apost. ad Nicolaum I... deinde Vita Hadriani II et Stephani VI, auctore Guillelmo Bibliothecario... opera Caroli Annibalis Fabroti , Paris, Ex. typographia regia.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources historiques

Chroniques