Cote | Avranches BM, 105 |
---|---|
Cote(s) ancienne(s) | n° 98 (contreplat) ; 4.0.27 (contreplat) ; A 16 (f. 5r sur un morceau de parchemiun collé) ; 2572 (dos) |
Datation | XI e siècle (Delisle 1872 ; Omont 1889) ; I re moitié du XI e siècle et fragments de la fin du X e et du début du XI e siècle (Samaran & Marichal 1984) ; vers 1000-1035 (Alexander 1970, IRHT-Medium) |
Langue(s) |
|
Description matérielle brève | |
Nature : | Manuscrit hétérogène |
État : | Manuscrit mutilé |
Foliotation : | 183 ff. |
Dimensions : | 258 × 210 mm (Samaran & Marichal 1984) |
Support : | parchemin |
Éléments de décoration : | - |
Illustrations : | - |
Notation musicale : | - |
Incipit repère | […] haec agerentur uniuersus pop(u)l(u)s una uoce clamabat. Iustu(m) […] (f. 2r) |
Explicit repère | […] cu(m) p(er)fidoru(m) p(r)incipu(m) mandata aduersu(m) (Christ)ianos seuirent […] (f. 182v) |
Nom du manuscrit | Isidori synonyma (contreplat ; XIX e siècle) |
Nom du manuscrit Omont 1889 | SS. Isidori Hispaniensis, Augustini et Juliani Toletani opuscula, etc. |
Origine : ???
Technique : « Reliure veau noir » (Omont 1889)
Décor : ???
Gardes : ???
183 ff. (Omont 1889 ; Samaran & Marichal 1984)
In-quarto (Delisle 1872) ; 260 × 208 mm (Omont 1889) ; 258 × 210 mm (Samaran & Marichal 1984)
???
???
Cahiers : ???
« deux mains (changement au f. 88) » (Samaran & Marichal 1984) : NON 2 mains pour la partie centrale ; 1 main pour les UC 1 et 3 ; 1 autre main pour la partie 3
Illustrations : ???
« Peu d’ornements » (Delisle 1872) ; « lettres ornées, initiales rubriquées » (Samaran & Marichal 1984)
-
Ex monasterio S(anc)ti Michaelis In periculo maris (f. 1r ; XVII e s.)
Liber S (f. 5r ; XII e s.). Ex-libris interrompu (Samaran & Marichal 1984)
Origine : « L’aspect de l’écriture et le style de la décoration sont caractéristiques du scriptorium du Mont Saint-Michel » (Samaran & Marichal 1984).
Destinée : -
Numérisation en ligne sur la BVMM : Avranches BM, 105.
Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 476-477.
Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 138 n. 21bis ; p. 160.
Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 47.
Samaran C. et Marichal R. (1984), Catalogue des manuscrits en écriture latine, t. 7, Paris, Éditions du CNRS, p. 447.
IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium
IRHT, Catalogue de manuscrits enluminés, Initiale
Alexander J. J. G. (1970), Norman illumination at Mont St Michel, 966-1100, p. 26, p. 36, p. 58-59, p. 212, p. 223.
Foreville R. (dir.) (1967), Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes).
Leclercq J. (1967), « Une bibliothèque vivante » in Millénaire monastique du Mont Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, R. Foreville (dir.), Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes), p. 250 n. 9.
Van der Straeten J. (1968), « Les manuscrits hagiographiques du Mont-Saint-Michel conservés à Avranches », Analecta Bollandiana, vol. 86, p. 104-134.
Division | Ff. 1r-2v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. | |
Identification | Anonyme Passio sancti Alexandri episcopi Baccanis |
Intitulé de début :
???
Incipit :
[…] eu(m) (et) ueni dicere t(ib)i. Sub arbore ista nolite sedere ne uos uideant isti qui tyranno uolunt placere […] (f. 1r)
Explicit :
???
Intitulé de fin :
???
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
A REVOIR PLUSIEURS TEXTES DONT BEDE sur St Alban (suite du passage en fin de manuscrit)
Éditions de référence : ???
Texte : ???
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : Copie du X e siècle.
???
n. r.
n. r.
Sources hagiographiques
Vies
Division | Ff. 3r-4r | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. (pour sans titre) / titre médiéval établi d’après l’intitulé de début ou de fin, normalisé (ortho-typo) | |
Identification | Beda venerabilis Historia ecclesiastica gentis Anglorum |
Intitulé de début :
Incipit :
Qu(a)e sine dubio diuinitatis instinctu ad obseq(u)ium beatissimi confessoris ac martyris uocabatur […] (f. 3r)
Explicit :
???
Intitulé de fin :
???
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
c'est la suite du f. 183v
Éditions de référence : ???
Texte : ???
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du X e siècle.
???
n. r.
n. r.
Sources hagiographiques
Vies
Division | Ff. 4r-4v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. (pour sans titre) / titre médiéval établi d’après l’intitulé de début ou de fin, normalisé (ortho-typo) | |
Identification | Anonyme Passio sanctae Praxedis virginis Romanae |
Intitulé de début :
???
Incipit :
VIRGO VENERABILIS PRAXEDIS HABITAVIT in titulo supradicto afflicta propter transitum germane suae […] (f. 4r)
Explicit :
???
Intitulé de fin :
???
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Éditions de référence : ???
Texte : ???
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : Copie du X e siècle.
???
n. r.
n. r.
Sources hagiographiques
Vies
Division | F. 5v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. (pour sans titre) / titre médiéval établi d’après l’intitulé de début ou de fin, normalisé (ortho-typo) | |
Identification | Isidorus Hispalensis 🔎 Prologus Synonimae |
Intitulé de début :
???
Incipit :
Venit nuper ad man(us) meas quedam scedula quam sinonima(m) dicunt. Cui(us) formula persuasit animo q(uo)dda(m) lamentum m(ih)i uel miseris condere […] (f. 5v)
Explicit :
[…] admonentis rationis.
Intitulé de fin :
Explicit prologus.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : en haut de page est inscrit : Soliloquiorum sancti Isodori, à la suite de l’explicit, deux lignes rubriquées : Quatuor ex puris su(n)t que uiuunt elem(en)tis camerion talpa maris allec (et) salamandra.
Glose(s) : ???
PL, t. 83.
Texte : initiales de couleur rouge.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle.
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 83.
n. r.
Sources générales sur la pensée, la langue, etc.
Division | Ff. 6r-34v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Libri soliloquiorum sancti Ysidori | |
Identification | Isidorus Hispalensis 🔎 Synonima seu Soliloquia |
Intitulé de début :
Incipit prologus soliloquiorum sancti Ysidori
Incipit :
IN SVBSEQVENTI hoc libro qui nuncupatur synonima idest multa uerba in unam significationem coeuntia […] (f. 6r ; prologue)
ANIMA MEA in angustiis est Sp(iritu)s meus (a)estuat Cor meum fluctuat angustia animi possidet me […] (f. 6v ; texte)
Explicit :
[…] supra uitam meam placeas.
Intitulé de fin :
Explicit liber secundus soliloquiorum sancti Ysidori Deo gratias.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Texte : initiales de couleur rouge ; lettrine ornée : A (f. 6v).
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : Ce texte débute par une table transcrite en capitale, alternant le noir et le rouge.
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 83.
n. r.
Sources générales sur la pensée, la langue, etc.
Division | Ff. 34v-50r | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Sermo sancti Augustini de decem cordis | |
Identification | Augustinus 🔎 De decem chordis |
Intitulé de début :
In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Incipit sermo sancti Augustini de decem cordis
Incipit :
D(omi)N(u)s ET DEVS NOSTER MISERICORS (et) miserator. Longanimis (et) multu(m) misericors et uerax […] […] (f. 34v)
Explicit :
[…] desideramus ibi inuenimus. Amen.
Intitulé de fin :
Explicit sermo sancti Augustini de decem cordis feliciter uestre.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Texte : initiales de couleur rouge.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle.
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 49, col. 75-91.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 50r-58r | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Libellus sancti Augustini de disciplina christianorum | |
Identification | Augustinus 🔎 De disciplina |
Intitulé de début :
Incipit libellus sancti Augustini de disciplina christianorum
Incipit :
Locutus est ad nos sermo d(e)i (et) depromtus est ad exhortationem n(ost)ram […] (f. 50r)
Explicit :
[…] conuersi ad Dominum. Amen.
Intitulé de fin :
Explicit libellus sancti Augustini de disciplina christianorum feliciter.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Éditions de référence : ???
Texte : initiales de couleur rouge.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle.
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 40, col. 669-678.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 58r-87v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Ad Pollencium de adulterinis conjugiis libri | |
Identification | Augustinus 🔎 De adulterinis conjugiis |
Intitulé de début :
Incipit ad Pollencium de adulterinis coniugiis liber primus Augustini
Incipit :
PRIMA questio est frater dilectissime pollen<h>i harum quas ad me scribens litterarum tamquam consulendo tractasti […] (f. 58r)
Explicit :
[…] occasio castitatis.
Intitulé de fin :
Explicit liber secundus ad Pollencium de adulterinis coniugiis.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
Aug. adult. coniug.
Texte : initiales de couleur rouge et bleue.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : Copie du XI e siècle
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 40, col. 451-486.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 88r-142r | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Liber prognosticus sancti Juliani episcopi | |
Identification | Julianus Toletanus 🔎 Prognosticorum libri |
Intitulé de début :
S(AN)C(T)ISSIMO AC PRE CETERIS FAMILIRISSIMO MIHI D(OMI)NO MEO IDALIO ABCILENENSIS SEDIS EP(ISCOP)O IVLIANVS INDIGNVS TOLETANE CATH(E)DR(ALIS) EP(ISCOPV)S (f. 88r)
Incipit :
DIEM ILLVM CLARA REDEMPTOR [sic] OMNIVM exceptione conspicuum quo p(re)senti anno pariter in urbe regia positi […] (f. 88r)
Explicit :
[…] ab omnibus operibus suis quae fecit.
Intitulé de fin :
Explicit liber prognosticus sancti Iuliani episcopi. [in margine]
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Éditions de référence : ???
Texte : initiales de couleur rouge, bleue et vert ; lettrine ornée : D (f. 88).
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du XI e siècle.
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 96, col. 453-524.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 142r-151v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Dogma ecclesiasticii Gennadii episcopi Massiliensis | |
Identification | Gennadius 🔎 Dogma ecclesiasticum |
Intitulé de début :
Incipit dogma ecclesiasticii Gennadii episcopi Massiliensis
Incipit :
CREDIMVS unum e(ss)e deum patrem et filium et sp(iritu)m s(an)c(tu)m Patrem eo quod filium habeat […] (f. 142r)
Explicit :
[…] mutabilitate prae uari catricis naturae.
Intitulé de fin :
???
Formule conclusive :
Explicit Deo gratias. Amen.
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Texte : initiales de couleur rouge.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle.
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 58, col. 979-1000.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 151v-153v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. (pour sans titre) / titre médiéval établi d’après l’intitulé de début ou de fin, normalisé (ortho-typo) | |
Identification | Isidorus Hispalensis 🔎 Epistola ad Masianum |
Intitulé de début :
D(omi)NO S(an)C(t)O meritisque beato fratri masiano ep(iscop)o ysidorus (f. 151r)
Incipit :
Veniente ad nos famulo u(est)ro uiro religioso nicetio litteras honori ficentiae u(est)rae nobis detulit […] (f. 151r)
Explicit :
[…] aut potior extat auctoritas.
Intitulé de fin :
Explicit.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Texte : ???
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle.
???
n. r.
n. r.
Correspondances
Lettres
Division | Ff. 153v-173v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | De cura pro mortuis gerenda uel quibus sacrificium prosit aut locus martirum in quo quis piam sepelitur | |
Identification | Scriptores varii Excerpta Patrum de cura pro mortuis gerenda |
Intitulé de début :
De cura pro mortuis gerenda uel quibus sacrificium prosit aut locus martirum in quo quis piam sepelitur. Ex libro de cura pro mortuis gerenda ad Paulinum episcopum
Incipit :
SCRIPSISTIS MIHI QVAERENS A ME VTRVM pro//sit cuiq(ue) post morte(m) quod corpus eius apud s(an)c(t)i alicuius memoria(m) sepelitur […] (f. 153v)
Explicit :
Explicit.
Intitulé de fin :
[…] uiuit et regnat in saecula saeculorum.
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
Glose(s) : ???
???
Texte : initiales de couleur rouge, bleue et verte.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle
???
Migne J.-P. (éd.) (1879), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 40, col. 597-???.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 174r-177v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | Poenitentia Origenis pape | |
Identification | Origenes 🔎 , trad. : Rufinus Aquileiensis 🔎 De paenitentia |
Intitulé de début :
Ego igitur origenis INDIGNVS (et) INDIGNE SEDIS AP(osto)LICE PAPA Declamator in afflictione anime mee incipio loqui ad eos qui cogunt me extracompetens mihi officium sedere super tribunal chr(ist)i cu(m) s(an)c(t)is […] (f. 174r)
Incipit :
Declamatur in afflictione anime…
Explicit :
???
Intitulé de fin :
Explicit poenitentia Origenis pape. Quicumque eam legit statium c(om)pungitur corde. (f. 177v)
Formule conclusive :
[…] spiritui sancto in saecula saeculorum amen.
Annotation(s) : f. 177v après explicit.
Glose(s) : ???
???
Éditions de référence : ???
Texte : initiales de couleur rouge.
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : copie du début du XI e siècle.
???
n. r.
n. r.
Sources philosophiques et théologiques
Commentaires
Division | Ff. 180r-181v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. (pour sans titre) / titre médiéval établi d’après l’intitulé de début ou de fin, normalisé (ortho-typo) | |
Identification | Anonyme ??? référenciation absolue (caractère) |
Intitulé de début :
???
Incipit :
dix(it) Ego chr(ist)ianu(m) nunqua(m) su(m) p(er)secutus q(u)ia inter ipsos gr(ati)am chr(ist)i p(er)cepi […] (f. 180r)
Explicit :
???
Intitulé de fin :
???
Formule conclusive :
???
Annotation(s) : ???
???
Glose(s) : ???
???
Édition(s) de référence : ???
Texte : ???
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : ???
???
???
???
Division | Ff. 182r-183v | |
---|---|---|
Numérisations |
![]() |
|
Description matérielle |
|
|
Titre donné par le manuscrit | s. t. (pour sans titre) / titre médiéval établi d’après l’intitulé de début ou de fin, normalisé (ortho-typo) | |
Identification | Beda venerabilis Historia ecclesiastica gentis Anglorum |
Intitulé de début :
Incipit :
[A]NNO INCARNATIONIS DOMINICÆ CCLXXXIII dioclecianus tricesimus tertius ab augusto imperator (et) ab exercitu electus annis uiginti fuit […] (f. 182r)
Explicit :
Vidit(que) non parua(m) ibi hominu(m) multitudine(m) utrius(que) sexus conditionis diuerse & aetatis.
Intitulé de fin :
Formule conclusive :
Annotation(s) : ???
???
Glose(s) : ???
Brepolis : Beda Venerabilis - Historia ecclesiastica gentis Anglorum (CPL 1375) - LLT-A SChr 489, lib.: 1, cap.: 6, titulus, - cpa. 7, par. 4.
Texte fragmentaire
Édition(s) de référence : ???
Texte : ???
Illustrations : ???
Autres informations codicologiques : ???
Le premier passage est relatif à l'empereur Dioclétien et ses persécutions des chrétiens ( De imperio Diocletiani, et ut Christianos persecutus sit). Le second passage est relatif a martyr de saint Alban (III e siècle) ( Passio sancti Albani et sociorum eius, qui eodem tempore pro Domino sanguinem fuderunt).
Sources chrétiennes 489 (A. Crépin, M. Lapidge, P. Monat, Ph. Robin, 2005)
PL, xcv, 21; PL, xcv, 289
Colgrave, Bertram, and R. A. B. Mynors (ed. and tr.), Bede’s Ecclesiastical history of the English people, Oxford Medieval Texts, Oxford: Clarendon Press, 1969.
???