Bibliothèque virtuelle
duMont Saint-Michel

Cote Avranches BM, 151
Cote(s) ancienne(s) n o 42 (f. 1r) ; n. 147 (f. 1r)
Datation XIII e siècle (Delisle 1872 ; Omont 1889) ; 26 août 1265 (Samaran & Marichal 1984)
Langue(s) latin français
Description matérielle brève
Nature : Manuscrit homogène
État : Manuscrit complet
Foliotation : 457[=458]-1 ff.
Dimensions : 250 × 190 mm (f. 10)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […ascen]dit in celum s(ed) descendit in anima (et) resurrexit in carne […] (f. 2r)
Explicit repère […] legato ab eius lat(er)e destinato int(er)dici u(e)l […] (f. 454v)
Nom du manuscrit Décrétales (f. 1r ; XIX e s.)
Nom du manuscrit Omont 1889 Gregorii IX Decretalium libri V

Description matérielle détaillée

Couverture

Origine : reliure mauriste

Technique : reliure cartonnée. Le dos laisse transparaître l’ancienne reliure (mauriste ?) en veau noir et le titre doré.

Décor : 4 nerfs ; titre doré sur le dos.

Gardes : 1 garde finale (XVII e s. ?)

Foliotation – pagination

457[=459]-1 ff. Présence de folios 72bis, 382bis, 399bis. On passe de 455bis à 457

Folioté en 1884

457 ff. (Omont 1889 ; Samaran & Marichal 1984)

Dimensions

250 × 190 mm (f. 10)

In-quarto (Delisle 1872) ; 258 × 190 mm (Omont 1889) ; 250 × 190 (Samaran & Marichal 1984)

Support

Parchemin

État

« très net » (Delisle 1872)

Organisation du volume

n. r.

Organisation de la page

    Piqûres

  • -

    Réglure

  • « réglé en noir » (Delisle 1872)
  • 35 lignes rectrices (f. 10)

    Lignes d’écriture

  • 35 (f. 10)

    Colonnes

  • 2 (f. 10)

    Justification

  • 133 × 70 mm (f. 10)

Écriture

« tout le manuscrit est de la même main » (Samaran & Marichal 1984)

Notation musicale

-

Décoration

Texte : Initiales de couleur rouge et bleue

Héraldique

-

Marques de possession

Iste Decretales sunt fratris Iohannis Roull[ant], monachi Montis sancti Michaelis in periculo maris Abrincensis diocesis (f. 456v ; XIV e s.).

Historique (production et conservation)

Origine : le manuscrit aurait été copié par Roger de Saint-Pierre, clerc étudiant à Paris (Nortier 1966) :

Expliciunt hee decretales quas Rogerius dictus de Sancto-Petro, clericus, scripsit manu sua propria et eas finiuit die mercurii post festum sancti Bartholomei apostoli, anno Domini M oCC oLX mo quinto

(f. 436v) (transcription de Samaran & Marichal 1984)

Destinée : Jean (Johannes) Roullant est l’ancien possesseur du manuscrit, comme en témoigne l’ex-libris.

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 508.

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 145 n. 62, p. 147 n 73 et 76, p. 161.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 74.

Samaran C. et Marichal R. (1984), Catalogue des manuscrits en écriture latine, t. 7, Paris, Éditions du CNRS, p. 73.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium

Études

Foreville R. (dir.) (1967), Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes), p. 278.

Jacqueline B. (1967), « Les études juridiques au Mont Saint-Michel des origines au XVI e siècle », in Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, R. Foreville (dir.), Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes), p. 269, p. 271.

F. 1r-v

Division F. 1r-v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Gregorius IX 🔎 Bulle

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

[…] ep(iscopu)s seruus seruor(um) d(e)i dilectis filiis doctorib(us) (et) scolaribus uniu(er)sis parisius co(m)morantib(us) salutem […] (f. 1r)

Explicit :

[…] facere absq(ue) auct(oritat)e sedis ap(osto)lice speciali. (f. 1r-v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Bulle papale adressée à l’université de Paris.

Note sur la description matérielle

Texte : -

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Présentation du contenu

Voir aussi

Episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis doctoribus et scholaribus universis Bononiae commorantibus salutem et apostolicam benedictionem. Rex pacificus pia miseratione disposuit sibi subditos fore pudicos, pacificos et honestos. Sed effrenata cupiditas, sui prodiga, pacis aemula, mater litium, materia iurgiorum, tot quotidie nova litigia generat, ut, nisi iustitia conatus eius sua virtute reprimeret, et quaestiones ipsius implicitas explicaret, ius humani foederis litigatorum abusus exstingueret, et dato libello repudii concordia extra mundi terminos exsularet. Ideoque lex proditur, ut appetitus noxius sub iuris regula limitetur, per quam genus humanum, ut honeste vivat, alterum non laedat, ius suum unicuique tribuat, informatur. Sane diversas constitutiones et decretales epistolas praedecessorum nostrorum, in diversa dispersas volumina, quarum aliquae propter nimiam similitudinem, et quaedam propter contrarietatem, nonnullae etiam propter sui prolixitatem, confusionem inducere videbantur, aliquae vero vagabantur extra volumina supradicta, quae tanquam incertae frequenter in iudiciis vacillabant, ad communem, et maxime studentium, utilitatem per dilectum filium fratrem Raymundum, capellanum et poenitentiarum nostrum, illas in unum volumen resecatis superfluis providimus redigendas, adiicientes constitutiones nostras et decretales epistolas, per quas nonnulla, quae in prioribus erant dubia, declarantur. Volentes igitur, ut hac tantum compilatione universi utantur in iudiciis et in scholis, districtius prohibemus, ne quis praesumat aliam facere absque auctoritate sedis apostolicae speciali.

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources juridiques

Droit canon

Ff. 1v-437v

Division Ff. 1v-437v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Decretales
Identification Gregorius IX 🔎 Décrétales de Grégoire IX (I-V)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

Firmit(er) credim(us) (et) simpl(icite)r (con)fitem(ur) q(uo)d un(us) sol(us) est uer(us) d(eu)s et(er)n(us) […] (f. 1v)

Explicit :

[…] Indignum est (et) a R(omanae) ec(clesiae) (con)tuetudine alienu(m) ut p(ro) spiritualib(us) fac(er)e quis homagiu(m) compellatur (f. 436v)

Intitulé de fin :

Expliciunt hec decretales quas Rog(er)us dictus de S(an)c(t)o Pet(ro) cl(er)icus scripsit manu sua p(ro)pria et eas finiuit die m(er)curii post festu(m) s(an)c(t)i Bartholomei ap(osto)li anno D(omi)ni M o CC o LX mo q(ui)nto

Formule conclusive : -

Annotation(s) : quelques-unes aux folios 30r-70r.

Glose(s) : Les marges laissent de grands blancs comme si la glose n’avait jamais été ajoutée.

Zone des notes

Notes sur l’identification

5 livres

Chiari G. (éd.) 1496 .

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et bleue.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : La fin nous éclaire sur l’identité du scribe Roger de Saint-Pierre ; TM (f. 437r)

Mémento

Bibliographie

Éditions

Chiari G. (éd.) (1496), Decretales cum summariis suis et textuum divisionibus : ac etiam rubricarum continuationibus / [Gregorius IX] ; Hieromyni Clarii Brixinesis emendatio , Venetiis, per Baptistam de Tortis.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources juridiques

Droit canon

Ff. 438r-455r

Division Ff. 438r-455r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Decretales novae
Identification Innocentius IV papa 🔎 Decretales novae

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

Innoc(entius) IIII (us) in concilio lugdunens(i). Cum in m(u)ltis iuris artic(u)lis innum(er)ositas (et) infinitas rep(ro)bet(ur) p(ro)inde duxim(us) […] (f. 438r)

Explicit :

[…] hui(us)modi uolum(us) a his defen(sion)ib(us) seu uirib(us) p(er) cum derogari uiribus per cum derogari. (f. 455r)

Intitulé de fin :

Expliciunt noue decretales. (f. 455r)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

-

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et bleue.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : Les folios 437r, 456v, 457r comportent des tables des matières (postérieures)

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources juridiques

Droit canon

F. 455v

Division F. 455v
Numérisations
Description matérielle
fragments
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Notes diverses

Zone des notes

Notes sur l’identification

Texte peu lisible ; petites annotations ;

Note sur la description matérielle

Texte : -

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -