Bibliothèque virtuelle
duMont Saint-Michel

Cote Avranches BM, 243
Cote(s) ancienne(s) 2542 (dos) ; 93 (dos ; contreplat ; f. 1r) ; n. 129 (f. 1r) ; Y 1 (f. 1r).
Datation XII e siècle (Deslisle 1872 ; Omont 1889)
Langue(s) latin
Description matérielle brève
Nature : Manuscrit homogène
État : Manuscrit complet
Foliotation : [1]-194-[1] ff.
Dimensions : 170 × 181 mm (f. 10)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] Preteritae est commemoratio sic passibilis illius corporis acceptio. […] (f. 2r)
Explicit repère […] Ego sum Christus uobis repromissus qui ad salutem uestram ueni. […] (f. 193v)
Nom du manuscrit Ivonnis Carnotensis Epistolae (contreplat ; XIX e s.)
Nom du manuscrit Omont 1889 Ivonis Carnotensis epistolae, etc.

Description matérielle détaillée

Couverture

Origine : n. c.

Technique : « cartonné » (Omont 1889)

Décor : -

Gardes :

Foliotation – pagination

Foliotation continue. Le dernier folio porte une ancienne foliotation (f. 185)

Folioté en 1884.

194 ff. (Omont 1889)

Dimensions

270 × 180 mm (Omont 1889) ; in-quarto (Delisle 1872)

Support

Parchemin

État

-

Organisation du volume

1 8, 23 8, 24 2

Organisation de la page

    Piqûres

  • Oui (f. 66)

    Réglure

  • « réglé en noir » (Delisle 1872)
  • nombre de lignes rectrices : 34 (f. 10r)

    Lignes d’écriture

  • 34 (f. 10r)

    Colonnes

  • 1

    Justification

  • 202 × 125 (f. 10r)

Écriture

-

Notation musicale

-

Décoration

Texte : Lettres ornées (f. 9r ; f. 137v). Initiales de couleur (f. 9r par exemple) ; arabesques (f. 137v, par exemple). Justification des initiales : 7 mm.

Héraldique

-

Marques de possession

-

Historique (production et conservation)

Origine : -

Destinée : -

Numérisation en ligne sur la BVMM : Avranches BM, 243.

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 552-554.

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 162.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 120-122.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium

Études

Foreville R. (dir.) (1967), Millénaire monastique du Mont-Saint-Michel, t. 2, Vie montoise et rayonnement intellectuel, Paris, P. Lethielleux (Bibliothèque d’histoire et d’archéologie chrétiennes) p. 270 n. 8.

F. 1r

Division F. 1r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Epistola Lotharii imperatoris
Identification Lotharius 🔎 Epistola

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Epistola Lotharii imperatoris. (f. 1r)

Incipit :

Lotharius Dei gratia romanorum rex regibus, archiepiscopis, episcopis, principibus, et universis Dei fidelibus […] (f. 1r)

Explicit :

[…] Wilhelmo de Lomello, Gothone de Marchuingo, Hildebrando, et Tancredo de Prato comitibus, et Alberto de Castello. (f. 1r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Lettre de Lothaire en faveur du pape Innocent II contre Pierre de Léon.

Achery & Mabillon (1723), t. 2, p. 480  ; PL, t. 179, col 47-48.

Transcription de la PL :

Lotharius Dei gratia Romanorum rex, regibus, archiepiscopis, episcopis, principibus, et universis Dei fidelibus, ad quos litterae istae pervenerint, salutem. Maiestatis divinae dispensationi et consilio placuit nos patronum ac defensorem sanctae ecclesiae Romanae statuere, ideoque necesse habuimus pro ipsius liberatione propensius laborare. Cum igitur ascitis nobis archiepiscopis, episcopis et abbatibus, principibus, ducibus, comitibus et marchionibus regni nostri; episcopos etiam, comites, et alios barones Italiae nobiscum ducentes, bellico apparatu stipati, ad Urbem proficisceremur, nuntios schismatici illius Petri Leonis frequenter habuimus. Qui nimirum ex parte illius iustitiam praetendentes, ipsi in ius ire parato non debere audientiam denegari, nec hostilibus impugnationibus molestari, publicis clamoribus asserebant. Diutinis ergo eorum interpellationibus provocati, idipsum episcopis et cardinalibus, qui cum domno papa Innocentio erant, significare coacti sumus. Ipsi vero, tamquam canonicarum sanctionum et institutionum ecclesiasticarum non ignari, universam Dei ecclesiam iam super hoc promulgasse sententiam, Petrum Leonis ac complices suos damnasse asserentes, quod erat universitatis non debere privatum fieri responderunt. Nos autem idipsum cum patientia supportantes, et patrem nostrum papam Innocentium ad Urbem cum gloria duximus, et Lateranensi cathedrae restituimus, atque in monte Aventino castrametati fuimus. Ibique Petrus Leonis aures nostras, et principum nostrorum, per Petrum olim Portuensem episcopum, et per alios fautores suos praetendendo iustitiam, sollicitare non destitit. Qui etiam, munitiones et obsides se nobis daturos ad sufficientiam pro servando iudicio, et viva voce et litteris promiserunt. Pacem igitur sine effusione sanguinis reformare in Dei ecclesia cupientes, quae nobis illi dixerant, fratribus qui cum domno papa Innocentio erant per nos ipsos significavimus. Caeterum ipsi, utpote pacis amatores, de iustitia confidentes, tam personas suas, quam Leonis, et filiorum suorum, necnon Centii, Petri Fraiapanis, et Petri Leonis, et munitiones in manu nostra libere obtulerunt. Adversa vero pars dies redimere cupiens, sub velamine fraudulentarum promissionum nos aliquanto tempore a nostra intentione retraxit. Tandem quia ipsi saepe commoniti, implere quod promiserant noluerunt, tamquam fallaces et perfidi, et tam divinae quam regiae maiestatis rei, cum Petro Leonis eiusque complicibus damnati sunt, et hostes a principibus nostrae curiae iudicati, videlicet Nortberto Magdeburgensi cancellario nostro, et A. Bremensi archiepiscopis et D. Osemburgensi, B. Padelbronnensi, An. Brandenburgensi, et B. Parmensi, R. Albensi, O. Astensi, O. Cremonensi, G. Yporiensi, episcopis, et abbatibus, Henrico Fuldensi, Alberone Noemburgensi, et Luneburgensi: proceribus, Alberone et Henrico marchionibus, Othone, Sigifredo vexillifero, Herimanno, Wilhelmo de Lomello, Gothone de Marchuingo, Hildebrando, et Tancredo de Prato comitibus, et Alberto de Castello.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales et incipit de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Achery (d’) . Mabillon J. (1723), Spicilegium, Paris, Montalant, t. 2, p. 480-481.

Migne J.-P. (éd.) (1855), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 179, col. 47-48.

Études

n. r.

Accès controlés

Correspondances

Lettres

F. 1r

Division F. 1r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Epistola Innocenti papae
Identification Innocentius II papa 🔎 Epistola

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Epistola Innocenti papae (f. 1r)

Incipit :

Innocentius episcopus seruus seruorum Dei dilectis filiis, Petro abbati, et fratribus Cluniacensibus, salutem et apostolicam benedictionem. Protexit nos Deus a conuentu malignantium […] (f. 1r)

Explicit :

[…] salubriter operamur data laterani X kl. Iunii. (f. 1r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Lettre du pape Innocent II contre Pierre de Léon.

Achery & Mabillon (1723), t. 2, p. 481  ; PL, t. 179, col 178.

Transcription de la PL :

INNOCENTIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, Petro abbati, et fratribus Cluniacensibus, salutem et apostolicam benedictionem. Protexit nos Deus a conventu malignantium, et a multitudine operantium iniquitatem (Psal. LXIII) . Olim namque debacchante Iudaica rabie, divinae virtutis dextera de profunditate sui consilii nos et fratres nostros ad sua reservatos obsequia, de Urbe sub protectione suae miserationis eduxit. Modo vero in faciem suae respexit ecclesiae, atque nos sanos et incolumes ad sedem propriam revocavit. (0178C) Dignum est igitur, quatenus pro tantis nobis collatis a supereo numine beneficiis, nobiscum pariter gratulemini, et divinae maiestati grates debitas referatis: illud omnimodis exorantes, ut causam ecclesiae, nunc usque in suo patrocinio sustentatam, magis ac magis attollat, et bonis principiis exitus meliores adhibeat. Credimus enim quod preces vestrae maiorem efficaciam apud Deum obtineant, quam saecularis potentia quorumlibet amatorum. Nos autem in urbe cum charissimo filio nostro Romanorum rege Lothario constituti, super sollicitudine ac studio quod super sanctam Romanam Ecclesiam geritis, devotioni vestrae multimodas gratias exhibemus, et quae ad liberationem Ecclesiae pertinent, Deo gratias, salubriter operamur. Data Laterani X. Kal. Iunii.

Note sur la description matérielle

Texte : Initiale de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Achery (d’) . Mabillon J. (1723), Spicilegium, Paris, Montalant, t. 2, p. 481.

Migne J.-P. (éd.) (1855), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 179, col. 178.

Études

n. r.

Accès controlés

Correspondances

Lettres

Ff. 1v-2v

Division Ff. 1v-2v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Epistolae
Identification Yvo Carnotensis 🔎 Epistolae (CCLXXXVII)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

Iuo minimus Beluacensis ecclesiae beati quintini presbyter N. bone spei fratri quod pie pulsat patenter ap(er)iri […] (f. 1v)

Explicit :

[…] In hanc sententiam plura colligere sed nunc ista sufficiant fraternitati tue. (f. 2v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

PL, t. 162, col. 285-288.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Migne J.-P. (éd.) (1854), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 162, col. 285-288.

Études

n. r.

Accès controlés

Correspondances

Lettres

Ff. 2v-137r

Division Ff. 2v-137r
Numérisations
Description matérielle
Texte partiel
Titre donné par le manuscrit Epistolae Ivonis Carnotensis episcopi
Identification Yvo Carnotensis 🔎 Epistolae (I-CCLXXI)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incipit textus epistolarum Iuonis Carnotensis episcopi (f. 2v)

Incipit :

Urbanus episcopus seruus seruorum Dei […] (f. 2v)

Explicit :

[…] ut ipsum tanquam nos in hac re audiatis. (f. 137r)

Intitulé de fin :

Expliciunt epistole Iuonis Carnotensis episcopi numero CC LXXI. (f. 137r)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

PL, t. 162, col. 11-275.

Présence de 275 lettres, sur 288 qui composent l’ensemble du corpus epistolaire. Aux folios 2v-8v se trouvent les Capitula epistolarum Iuonis Carnotensis episcopi. Dans les capitula, on note un décalage d’un titre entre les intitulés et les numéros, par rapport à ce qui est réellement présenté dans le recueil. Une lettre 275, adressée à (Pascali dei gratia summo pontifici) n’apparaît pas dans la table, alors qu’il y a bien 275 lettres.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales de couleur rouge, bleue et verte ; initiale ornée : U (f. 9r).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : Table des lettres (ff. 2v-8v)

Mémento

Bibliographie

Éditions

Migne J.-P. (éd.) (1854), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 162, col. 11-275.

Études

n. r.

Accès controlés

Correspondances

Lettres

Ff. 137v-188v

Division Ff. 137v-188v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Sermo de sacramentis neophitorum
Identification Yvo Carnotensis 🔎   Sermones 1-24

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Sermo domini Iuonis Carnotensis episcopi de sacramentis neophitorum (f. 137v)

Incipit :

Quoniam populus ad fidem uocatus uisibilibus sacramentis instruendus est […] (f. 137v)

Explicit :

[…] Quod nobis misericorditer prestare dignetur qui uiuit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum amen. (f. 188v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Yvo Carnotensis, Sermones 1-24.

PL, t. 162, col. 505-610.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales de couleur rouge, bleue et verte ; initiale ornée : Q (f. 137v).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Migne J.-P. (éd.) (1854), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 162, col. 505-610.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources philosophiques et théologiques

Collections de sermons, d’homélies

Ff. 189r-192r

Division Ff. 189r-192r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Pontifices Romani – Epistolae

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

Domino et pape uniuersali innouatio Rothomagensis ecclesiæ omnem in Christo obedientiam […] (f. 189r)

Explicit :

[…] potest tamen sine ea haberi et a multis habetur salus christiana uale. (f. 192r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : Annotations marginales. Ex. f. 189r :

Edita inter testimonia de Hugone Rothomagensi archiepiscopo post opera Guiberti abbatis de Nogento

Edita ibidem

Edita ubi supra

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Inédit ?

Cette partie est composée de très nombreuses lettres : lettre de l’église de Rouen à Honorius II (f. 189r) ; Innocent II à l’abbé de Saint Wandrille (f. 189r) ; Innocent II à Henri I er, roi d’Angleterre (f. 189r) ; Innocent II à Hugues, archevêque de Rouen (deux lettres, la deuxième étant adressée à des archevêques de Lyon, Aix, Arles,... ff. 189v-190r) ; Hugues archevêque de Rouen à Alphonse, comte de Toulouse (f. 190r) ; Etienne, roi d’Angleterre, à Hugues, archevêque de Rouen (190v) ; lettre anonyme (190v-192r).

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge et bleue.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Ff. 192v-194r

Division Ff. 192v-194r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Sententia de Antichristo
Identification Adso Dervensis 🔎 De Antichristo

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Sententia de antichristo. (f. 192v ; en marge)

Incipit :

In primis proferendum est uobis quare dicitur antichristus […] (f. 192v)

Explicit :

[…] Ieronimus in expositione septem tubarum ad eueruinum in audita nobis dat inde magne scentie documenta. (f. 194r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

PL, t. 101, col. 1290-1298

Note sur la description matérielle

Texte : -

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : L’écriture est différente du reste du manuscrit.

Mémento

Bibliographie

Éditions

Migne J.-P. (éd.) (1851), Patrologiae cursus completus. Series latina, Paris, Garnier et J.-P. Migne, t. 101, col. 1291-1298.

Verhelst D. (éd.) (1976), Corpus Christianorum CM vol. 45, Turnhout, Brepols.

Études

Armogathe J.-R. (2005), L’Antéchrist à l’âge classique, Paris, Mille et une nuits (Les quarante piliers. Summulae).

Accès controlés

Sources philosophiques et théologiques

Commentaires