Bibliothèque virtuelle
duMont Saint-Michel

Cote Avranches BM, 241
Cote(s) ancienne(s) 163 (contreplat) ; n o moderne 2579 (contreplat) ; 4.0.20 (contreplat) ; n. 62 (f. 1r) ; K 5 (f. 2r) ; V 1 (f. 67r sur « de la musique »)
Datation XII e siècle (Delisle 1872 ; Omont 1889); milieu ou 1 re moitié XII e siècle (IRHT, Medium, Initiale)
Langue(s) latin
Description matérielle brève
Nature : Manuscrit hétérogène Recueil factice
État : Manuscrit complet
Foliotation : [1]-154[=156]-[2]-[1] ff.
Dimensions : 259 × 190 mm (f. 10)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] si forte n(on) cedat d(e)o uires rebelles perdere ; Tandem fatiscat cecitas […] (f. 3r)
Explicit repère […] cui(us) op(er)atio n(on) ad (a)et(er)nitate(m) p(er)tinet s(ed) ad corruptione(m) q(ua)ntu(m) […] (f. 153v)
Nom du manuscrit Prudentii carmina (contreplat) ;
Nom du manuscrit Omont 1889 Prudentii carmina, Vitae Sanctorum, etc.

Description matérielle détaillée

Couverture

Origine : reliure mauriste, restaurée en 2009-2010 à la BnF.

Technique : couvrure veau brun.

Décor : 4 nerfs ; triple filet sur les plats (supérieur et inférieur) ; fleurons et titre en doré sur le dos de la reliure.

Gardes : 1 garde papier au début du manuscrit et une à la fin ; celle de la fin du manuscrit est filigranée (chapeau de cardinal).

Foliotation – pagination

[1]-154[=156]-[2]-[1] ff.

Folioté en 1884

  • uc 1 : 1/65bis
  • uc 2 : 65ter/82
  • uc 3 : 83/128
  • uc 4 : 129/154

154 ff. (Omont 1889)

Dimensions

  • uc 1 : 259 × 190 mm (f. 10)
  • uc 2 : 258 × 181 mm (f. 80)
  • uc 3 : 260 × 185 mm (f. 100)
  • uc 4 : 259 × 180 mm (f. 150)

260 × 190 mm (Omont 1889) ; in-quarto (Delisle 1872)

Support

Parchemin

État

Manuscrit complet

Organisation du volume

Cahiers : 1 2-1, 2 8, 3 8 (ii), 4 8 (iii), 5 8 (iiii), 6 8 (v), 7 8 (vi), 8 8 (vii), 9 12-3, 10 2, 11 8, 12 8 (ii), 13 8, 14 8, 15 8, 16 8, 17 8, 18 6, 19 8, 20 8, 21 8, 22 4-2, 1 4-2

3 unités codicologiques + des fragments

  • uc 1 : 1 2-1, 2 8, 3 8 (ii), 4 8 (iii), 5 8 (iiii), 6 8 (v), 7 8 (vi), 8 8 (vii), 9 12-3
  • uc 2 : 10 2, 11 8, 12 8 (ii),
  • uc 3 : 13 8, 14 8, 15 8, 16 8, 17 8, 18 6
  • uc 4 : 19 8, 20 8, 21 8, 22 4-2, 1 4-2

Organisation de la page

    Piqûres

  • uc 1 : oui
  • uc 2 : non
  • uc 3 : oui
  • uc 4 : non

    Réglure

  • uc 1 : au trait ; 36
  • uc 2 : à la pointe sèche ; 29
  • uc 3 : à la pointe sèche ; 33
  • uc 4 : au trait ; 36

    Lignes d’écriture

  • uc 1 : 36
  • uc 2 : 29
  • uc 3 : 33
  • uc 4 : 36

    Colonnes

  • uc 1 : 2
  • uc 2 : 1
  • uc 3 : 1
  • uc 4 : 1

    Justification

  • uc 1 : 220 × 180 mm (f. 10)
  • uc 2 : 170 × 110 mm (f. 80)
  • uc 3 : 200 × 120 mm (f. 100)
  • uc 4 : 210 × 130 mm (f. 150)

Écriture

n. c.

Notation musicale

-

Décoration

Texte :

  • uc 1 : Initiales et intitulés de couleur rouge.
  • uc 2 : Initiales et intitulés de couleur rouge
  • uc 3 : intitulé de couleur rouge et vert ; initiales de couleur, rouge, verte et bleue ; initiale ornée en bleu et vert
  • uc 4 : initiale ornées f. 129r : P. de couleur bleue, rouge et verte. La première présente dans sa panse un hybride zoomorphe mordu par un serpent qui sort de sa bouche ; dans le prolongement de la lettre un hybride zoomorphe à tête humaine ; en haut une tête animale. Le second P présente une visage d’homme barbu (saint Paul ? selon IRHT Initiale).

Héraldique

-

Marques de possession

Ex monasterio S(anc)ti michaelis In periculo maris (garde du début).

Ex monasterio S(anc)ti michaelis In periculo maris (f. 1r).

Une table des matières de l’époque mauriste se trouve sur la page de garde du début qui décrit l’ensemble des œuvres contenu dans le volume actuel.

Annotations (f. 154v)

Aue maria gr(ati)a

anno d(omi)ni m(illesimo) ccc xx quinto die

aue maria gratia plena d(omi)no

a son ami Rob(ert) guernet Joh(annes) Sebelllon salust et bone amor

Historique (production et conservation)

Origine : f. 154v :

Anno domini mill(esi)mo tricentesimo vicesimo septimo, die d(omini)c(a) prima post festum noue sollempnitatis eucharistie, scripta fuit ista litt(er)a in scamno quo legitur in refectorio.

Destinée : -

Numérisation en ligne sur la BVMM : Avranches BM, 241.

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 550-552.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 117-119.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium.

IRHT, Catalogue de manuscrits enluminés, Initiale

Études

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 162.

Pohl B. (2014) « Abbas qui et scriptor? The Handwriting of Robert of Torigni and His Scribal Activity as Abbot of Mont-Saint-Michel (1154–1186) » Traditio, 69, pp 45-86.

Ff. 1-65bis

Division Ff. 1-65bis
Cote(s) ancienne(s) K 5 (f. 2r)
Datation 1 re moitié ou milieu XII e siècle
Langue(s) latin
Description matérielle brève
Nature : Manuscrit hétérogène ; Recueil factice
État : Manuscrit complet
Foliotation : 66 ff.
Dimensions : 259 × 190 mm (f. 10)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] si forte n(on) cedat d(e)o uires rebelles perdere ; Tandem fatiscat cecitas […] (f. 3r)
Explicit repère […] Cessisse stomaco seruent bella horrida […] (f. 64v)

Description matérielle détaillée

Foliotation – pagination

1/65bis

Dimensions

259 × 190 mm (f. 10)

Support

Parchemin

État

Manuscrit complet

Organisation du volume

Cahiers : 1 2-1, 2 8, 3 8 (ii), 4 8 (iii), 5 8 (iiii), 6 8 (v), 7 8 (vi), 8 8 (vii), 9 12-3

Organisation de la page

    Piqûres

  • oui

    Réglure

  • au trait ; 36

    Lignes d’écriture

  • 36

    Colonnes

  • 2

    Justification

  • 220 × 180 mm (f. 10)

Écriture

n. c.

Décoration

Texte : Initiales et intitulés de couleur rouge. Au f. 25, initiale rouge filigranée de vert.

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 550-552.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 117-119.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium

Études

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 162.

Pohl B. (2014) « Abbas qui et scriptor? The Handwriting of Robert of Torigni and His Scribal Activity as Abbot of Mont-Saint-Michel (1154–1186) » Traditio, 69, pp 45-86.

Ff. 2r-38v

Division Ff. 2r-38v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Libri Cathemerinon apotheoses marthigenia sychomachia contra Simmachum
Identification Prudentius Clemens, Aurelius 🔎 Contre Symmaque

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

AVRELII PRVDENTII CLEMENTIS VIRI CONSVLARIS LIBRI NVMERO VIIII CATHEMERINON apotheoses marthigenia sychomachia contra SIMMACHVM. ITE(M) CONT(RA) si(m)machv(m) p(er) iste s(anc)ta no(n) tituli historiarum (f. 2r)

Incipit :

PER quinquennia iam decem Ni fallor fuimus septimus insuper annum cardo rotat du(m) fru<i>m(ur) sole uolubili […] (f. 2r)

Explicit :

Quem q(ue) ducem bellis seq(ui)t(ur) pietate seq(ua)t(ur). (f. 38v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : quelques notes marginales

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Proemium de Prudence sur ses œuvres (Carmina, Proemeium) (f. 2r) ; Contra Symmachum : liber 1 (ff. 2r-30r) ; liber 2 (ff. 30r-38v)

Cunningham (éd.) 1966, 182-250  ; PL, t. 59, col. 767-775 (Proomeium) et t. 60, col. 111-276 (Contra Symmachum).

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales et intitulés de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Cunningham M. P. (1966), Aurelii Prudentii Clementis carmina, Turnhout (CCSL ; 126), hier S. XVII–XVIII, p. 182-250

Migne J.-P. (éd.) (1847), Aurelii Prudentii carmina, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, t. 59, col. 767-775 et t. 60, col. 276).

Thomson H. J. (éd.) (1949), Prudentius, Praefatio, Londres – Cambridge (Massachusetts), Heinemann – Harvard University Press.

Thomson H. J. (éd.), Prudentius Contra Symmachum, Londres – Cambridge (Massachusetts), Heinemann – Harvard University Press.

Études

n. r.

Accès controlés

Littérature

Littérature de circonstance

Poésie

Sources philosophiques et théologiques

Ff. 38v-57r

Division Ff. 38v-57r
Numérisations
Description matérielle
Texte partiel
Titre donné par le manuscrit Passio sancti Romani martyris
Identification Prudentius Clemens, Aurelius 🔎 Le livre des couronnes X, 1 - XIII, 106

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

PASSIO SANCTI ROMANI MARTIRIS (f. 38v)

Incipit :

Romane Ch(rist)i fortis assertor d(e)i eli(n)guis oris organu(m) fautor moue […] (f. 38v)

Explicit :

Instruit hic ho(m)i(n)es illi(n)c pia dona dat pat(ro)n(us). (f. 57r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Prud. perist. I, 1 - XIV, 106.

CPL 1443

Les hymnes du Peristephanon apparaissent ainsi successivement dans le manuscrit : X, I, II, III, V, IV, XIV, VI (incomplet, il manque les trois derniers vers), VII, IX, VIII, XI, XII, XIII. Ainsi le Liber Peristephanon apparaît au complet (seuls manquent trois vers à l’hymne VI).

  • Passio Sancti Romani martiris (f. 38v)
  • Hymnus in honorem sanctorum martirum calagurritarorum emitherii et celedonis (f. 44r)
  • Incipit passio sancti Laurentii levite et martiris (f. 45r)
  • Hymnus in honorem seu lalie virginis et martiris (f. 47r)
  • Passio Sancti Vincentii Levite et martiris (f. 48r)
  • Hymnus in honorem sanctorum × et viii cesar augustanorum (f. 50r)
  • Passio sancte Agnete virginis (f. 51r)
  • Hymnus in honorem sanctorum martirum fructuosi episcopi ecclesiae terraconnensis langurii et eulogii diaconorum (f. 51v)
  • Hymnus in honorem quirini beatissimi matris ecclesie succiane (f. 52v)
  • Incipit passio cassiani foro Corneliensis (f. 53r)
  • Incipit de loco in quo matres passi s(un)t ubi ne est baptisterium (f. 53v)
  • Incipit ad Valerianum episcopum passione et potili martiris (f. 54r)
  • Passio apostolorum (f. 55v)
  • Passio sancti ciprianis martiris (f. 56r)

PL, t. 60, col. 277-590.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1847), Aurelii Prudentii Prudentius, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, 60), col. 277-590.

Bergman J. (éd.) (1926), Aurelii Prudentii Clementis carmina, Vienne-Leipzig, Hoelder-Pichler-Tempsky (CSEL 61), p. 291-431.

Cunningham M.P. (éd.) (1966), Prudentius Carmina, Turnhout, Brepols (CC SL 126), p. 251-389.

Études

n. r.

Accès controlés

Littérature

Littérature de circonstance

Poésie

Sources hagiographiques

Ff. 57r-58v

Division Ff. 57r-58v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit De Adam et Eue
Identification Prudentius Clemens, Aurelius 🔎 Dittochéon

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

DE ADAM ET EVA (f. 57r)

Incipit :

Eua columba fuit t(un)c candida nig(r)a dei(n)de facta per anguinu(m) male[…] ( (f. 57r)

Explicit :

[…] Et septe(m) potuit signacula pande solus. (f. 58v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Prud. tituli : le texte est complet.

CPL 1444

PL, t. 60 col. 89-112.

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1847), Aurelii Prudentii Prudentius, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, 60), col. 89-112.

Cunningham M.P. (éd.) (1966), Prudentius Carmina, Turnhout, Brepols (CC SL 126), p. 390-400.

Études

n. r.

Accès controlés

Littérature

Littérature de circonstance

Poésie

Sources philosophiques et théologiques

F. 58v

Division F. 58v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit De opusculis suis Prudentius
Identification Prudentius Clemens, Aurelius 🔎 Peristephanon (praefatio)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

de opusc(u)lis suis prudenti(us) (f. 58v)

Incipit :

PIVS fidelis innocens pudic(us) dona conscientie Q(u)ib(us) beata mens habundat int(us) alt(er) (et) peccuniam […] (f. 58v)

Explicit :

[…] Iuuabit ore p(er)sonasse (christu)m q(uo) regn(an)te uiuimus. (f. 58v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Prud. peristephanon, praef.

CPL 1445

PL, t. 60 col. 591-594.

Note sur la description matérielle

Texte : Intitulé de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Aurelii Prudentii Clementis V. C. Opera omnia ex editione Parmensi cum notis et interpretatione in usum Delphini variis lectionibus notis variorumrecensu editionum et codicum et indice locupletissimo accurate recensita, volumen primum , Londres, A. J. Valpy, 1824.

Migne J.-P. (éd.) (1847), Aurelii Prudentii Prudentius, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, 60), col. 591-594.

Cunningham M.P. (éd.) (1966), Prudentius Carmina, Turnhout, Brepols (CC SL 126), p. 401-402.

Bergman J. (éd.) (1926), Aurelii Prudentii Clementis carmina, Vienne-Leipzig, Hoelder-Pichler-Tempsky (CSEL 61), p. 401-402, 448-449.

Études

n. r.

Accès controlés

Littérature

Littérature de circonstance

Poésie

Sources philosophiques et théologiques

Ff. 59r-65r

Division Ff. 59r-65r
Numérisations
Description matérielle
texte partiel
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Prudentius Clemens, Aurelius 🔎 Psychomachie (209-915)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

[…] diuitias pep(er)it lecos (et) g(r)ami(n)e colles inp(er)io calcare dedit n(un)c aduena […] (f. 59r)

Explicit :

[…] et(er)num solio diues sapientia regnat. (f. 65r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive :

Annotation(s) : « Psychomachia seu principus […] » (main mauriste, Anselme Le Michel ? ; f. 59r)

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Prud. psych. 209-915 (fin).

CPL 1441

PL, t. 60, col. 39-90.

Note sur la description matérielle

Texte : Initiales de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : lettres d’attente en marge et blanc. Les folios 65v et 65bisr-v sont blancs.

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1847), Aurelii Prudentii Prudentius, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, 60), col. 39-90.

Thomson H.J. (éd.) (1949), Psychomachia Prudentius , London – Cambridge (Massachusetts), Heinemann – Harvard University Press.

Cunningham M.P. (éd.) (1966), Prudentius Carmina, Turnhout, Brepols (CC SL 126), p. 149-181.

Bergman J. (éd.) (1926), Aurelii Prudentii Clementis carmina, Vienne-Leipzig, Hoelder-Pichler-Tempsky (CSEL 61), p. 149-181, 167-211.

Études

n. r.

Accès controlés

Littérature

Poésie

Ff. 65ter-82

Division Ff. 65ter-82
Cote(s) ancienne(s) V 1 (f. 2r)
Datation 1 re moitié ou milieu XII e siècle
Langue(s) latin
Description matérielle brève
État : unité incomplète
Foliotation : 17 ff.
Dimensions : 259 × 190 mm (f. 10)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […p(er)cipi]ens castę uitę repudiauit non modo uirile conubium quin etiam […] (f. 68r)
Explicit repère […] cordis susciperæ non uana nec sup(er)flua uide […] (f. 82r)

Description matérielle détaillée

Foliotation – pagination

65ter/82

Dimensions

258 × 181 mm (f. 80)

Support

Parchemin

État

Manuscrit complet

Organisation du volume

Cahiers : 10 2, 11 8, 12 8 (ii)

Organisation de la page

    Piqûres

  • non

    Réglure

  • à la pointe sèche ; 29 rectrices

    Lignes d’écriture

  • 29

    Colonnes

  • 1

    Justification

  • 170 × 110 mm (f. 80)

Décoration

Texte : Premier intitulé de couleur rouge. Grande initiale ornée P en noir, avec hybride zoomorphe (lion aile à queue végétale) dans la panse (f. 67r) ; autres initiales ornées figurant des hybrides zoomorphes (74v, 78v).

Marques de possession

Une table des matières (f. 66v)

Historique (production et conservation)

Origine : -

Destinée : B. Pohl a montré dans un article que le manuscrit porte la main de Robert de Torigni (une partie de la liste du contenu f. 66v) (Pohl 2014, 72 et n. 94, 82).

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 550-552.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 117-119.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium.

Études

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 162.

Pohl B. (2014) « Abbas qui et scriptor? The Handwriting of Robert of Torigni and His Scribal Activity as Abbot of Mont-Saint-Michel (1154–1186) » Traditio, 69, pp 45-86.

Ff. 67v-74r

Division Ff. 67v-74r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Martyrium beati Petrii apostoli
Identification Anonymus Martyrium beati Pauli apostoli

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

INCIPIT MARTYRIVM BEATISSIMI PETRI AP(OSTO)LI A LINO EP(ISCOP)O DE GRECO IN LATINV(M) TRANSMVTATVM ET ECCLESIIS ORIENTALIBVS DESTINATVM (f. 67r)

Incipit :

POST MVLTIMODA (ET) multifaria uiae uitaeq(ue) salutaris documenta (et) eximia atq(ue) celeberrima miraculorum ostenta […] (f. 67r)

Explicit :

[…] confortati s(ae)pe uisionis beati petri ap(osto)li gl(or)ificantes d(eu)m patrem om(n)ipotentem (et) d(omi)n(u)m ih(esu)m (Christu)m cum sp(irit)us s(an)c(t)o cute(m) gl(ori)a uirtus (et) adoratio in s(e)c(u)la s(e)c(u)lorum amen (f. 74r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

BHL 6655 : Petrus apostolus, Passio adscripta Lino ep.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales ornées.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources hagiographiques

Vies

Ff. 74r-78v

Division Ff. 74r-78v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Anonymus Passio Antimi

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

O FRATER EGREGIE COENOBII PATER co(m)pulisti me ut antimi martiris caduca calcantis mundi […] (f. 74r)

Explicit :

[…] bono (et) s(an)c(t)o op(er)e p(er)rex(it) ad d(omi)n(u)m cui est honor (et) gl(ori)a in s(ae)c(u)la s(ae)c(u)loru(m) amen. (f. 78v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

BHL 0565 : Anthimus presb., Sisinnius diac., Pinianus et Lucina, et soc. mm., Prologus.

  • Inc.: O frater egregie, coenobii pater
  • Des.: vitam perceperunt aeternam.

Note sur la description matérielle

Texte : initiale ornée

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources hagiographiques

Vies

Ff. 78v-81r

Division Ff. 78v-81r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Anonymus Passio sancti Victoris

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

CVM PERSECVTIO Chr(ist)ianoru(m) ab antonino imp(er)atore mota fuiss(et) (et) sebastian(us) […] (f. 78v)

Explicit :

[…] Om(n)ia eni(m) sic dixerat euenerunt atq(ue) ex hoc plurimi credider(e)t d(omi)no n(ost)ro (ihes)u (christ)o cui est gl(ori)a in s(e)c(u)la s(e)c(u)lror(um). Amen. (f. 81r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

BHL 8560 : Victor et Corona mm. in Aegypto (al. in Syria), Passio.

  • Inc.: Cum (al.: "In illo tempore cum") persecutio christianorum ab Antonino imperatore mota fuisset, et Sebastianus dux iussa sui imperatoris impleret
  • Des.: Omnia enim, sicut dixerat, evenerunt, atque ex hoc plurimi crediderunt Domino N.I.C. ... Amen.

Note sur la description matérielle

Texte : lettre ornée

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources hagiographiques

Vies

Ff. 81r-82v

Division Ff. 81r-82v
Numérisations
Description matérielle
texte partiel
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Anonymus Passio sancti Peregrini

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

[T]EMPORE ILLO cum se pestifera barbaroru(m) rabies longe lateq(ue) p(ro)fudiss(et) […] (f. 81r)

Explicit :

[…] Si ea que ame p(rae)dicant u(ost)ri duricia cordis susciper(et) non uana nec sup(er)flua uide […] (f. 81r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

BHL 6623 ou 6623b : Peregrinus ep. Autisiodorensis m., Vita

Note sur la description matérielle

Texte : -

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : - il manque les cahiers suivants.

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources hagiographiques

Vies

Ff. 83r-128v

Division Ff. 83r-128v
Datation 1 re moitié ou milieu XII e siècle
Langue(s) latin
Description matérielle brève
État : Manuscrit complet
Foliotation : 46 ff.
Dimensions : 260 × 185 mm (f. 100)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] in arcam iussit ascendere ; Qui dum decadente diuinio corru(m) dimississet […] (f. 84r)
Explicit repère […] faciet illos discumb(er)e cu(m) eos in et(er)na beatitudine […] (f. 127v)

Description matérielle détaillée

Foliotation – pagination

83/128

Dimensions

260 × 185 mm (f. 100)

Support

Parchemin

État

Manuscrit complet

Organisation du volume

Cahiers : 13 8-17 8, 18 6

Organisation de la page

    Piqûres

  • oui

    Réglure

  • à la pointe sèche ; 33 rectrices

    Lignes d’écriture

  • 33

    Colonnes

  • 1

    Justification

  • 200 × 120 mm (f. 100)

Décoration

Texte : intitulé de couleur rouge et vert ; initiales ornées, de couleur, rouge, verte et bleue  : ff. 83r, 90r (avec hybride zoomorphe ailé), 92r (hybride anthropomorphe), 94v (hybride zoomorphe), 96r (hybride zoomorphe), 98 (avec tête animale), 101v (2 hybrides zoomorphes et une tête animale), 104r, 108v, 112v, 116v (avec tête animale dont sort de la gueule 2 hybrides zoomorphes figurant un M), 117v, 119v, 120v, 121v (avec trois têtes), 122v (avec hybride zoomorphe ailé), 123v, 126v, 128r.

Bibliographie

Catalogues

Delisle L. (1872), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements, vol. 4, Arras, Avranches, Boulogne, Paris, Imprimerie nationale, p. 550-552.

Omont H. (1889), Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. X, Paris, E. Plon – Nourrit, p. 117-119.

IRHT, Répertoire des manuscrits reproduits et recensés, Medium

IRHT, Catalogue de manuscrits enluminés, Initiale

Études

Nortier G. (1966), Les bibliothèques médiévales des abbayes bénédictines de Normandie, Caen, Caron et Cie, p. 162.

Pohl B. (2014) « Abbas qui et scriptor? The Handwriting of Robert of Torigni and His Scribal Activity as Abbot of Mont-Saint-Michel (1154–1186) » Traditio, 69, pp 45-86.

Ff. 83r-90r

Division Ff. 83r-90r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Liber sancti Ambrosii Mediolanensis de misteriis
Identification Ambrosius Mediolanensis 🔎 Des mystères

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incipit lib(er) s(an)c(t)i ambrosii mediolanensis de misteriis (f. 83r)

Incipit :

DE MORALIB(US) COTIDIAN(VM) S(ER)MONE(M) habuimus cum uel patriarcharum gesta uel prouerbiorum legerentur precepta […] (f. 83r)

Explicit :

[…] Non est utiq(ue) dubitandum quod sup(er)uemens in fontem uel sup(er) eos qui baptismum consequittur ueritatem regenerationis coop(er)et(ur). (f. 90r)

Intitulé de fin :

Explicit liber de mist(er)iis. (f. 90r)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Ambr. myst. 1, 1 - 9, 59.

CPL 155

CSEL, 73 (O. Faller, 1955), p. 89-116

PL, t. 16, col. 389-409.

Note sur la description matérielle

Texte : intitulés de couleur rouge ; lettrine ornée, de couleur rouge, verte et bleue : D (f. 83r).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1845), S. Ambrosii Opera omnia, t. 2/1, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina 16), col. 389-409.

Faller O. (éd.), 1955, Ambrosius, Explanatio symboli, De sacramentis, De mysteriis, De paentientia, De excessu fratris, De obitu Valentiniani, De obitu Theodosii , Vienne, Holder-Fichler-Tempsky (CSEL 73), p. 89-116.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources philosophiques et théologiques

Commentaires

Ff. 90r-104r

Division Ff. 90r-104r
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Liber sancti Ambrosii de sacramentis
Identification Ambrosius Mediolanensis 🔎 Des sacrements

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incipit p(ri)mus liber s(an)c(t)i ambrosii de sacramentis (f. 90r)

Incipit :

DE SACRAMENTIS que accepistis sermone(m) adorior quor(um) ratione(m) non oportuit ante p(re)mitti […] (f. 90r)

Explicit :

[…] n(ost)r(u)m ih(esu)m (Christu)m cui est gl(ori)a (et) honor laus p(er)petuitas a s(ae)c(u)lis (et) in s(ae)c(u)la s(ae)c(u)lorum amen. (f. 104r)

Intitulé de fin :

Explicit liber vi de sacram(en)tis. (f. 104r)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Ps Ambr. vel Ambr. sacr. 1, 1, 1 - 6, 5, 26.

lib 1 (ff. 90r-92r) ; lib 2 (ff. 92r-94v) ; lib. 3 (f. 94v-96r) ; lib. 4 (ff. 96r-98v) ; lib. 5 (ff. 98v-101r) ; lib. 6 (ff. 101r-104r).

PL, t. 16 col. 417-462.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales ornées de couleur rouge, bleue et verte : D (f. 90r), I (f. 92r), H (f. 94v), I (f. 96r), H (f. 98v) et S (f. 101v) ; intitulés en rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1845), S. Ambrosii Opera omnia, t. 2/1, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina 16), col. 417-462.

Faller O. (éd.), 1955, Ambrosius, Explanatio symboli, De sacramentis, De mysteriis, De paentientia, De excessu fratris, De obitu Valentiniani, De obitu Theodosii , Vienne, Holder-Fichler-Tempsky (CSEL 73), p. 89-116.

Études

n. r.

Accès controlés

Sources philosophiques et théologiques

Commentaires

Ff. 104r-108v

Division Ff. 104r-108v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Libellus sancti Ambrosii qui vocatur pastoralis
Identification Gerbertus Remensis 🔎 De dignitate sacerdotali

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incip(it) libellus s(an)c(t)i ambrosii q(ui) uocat(ur) pastoralis (f. 104r)

Incipit :

SI QVIS FRATRES ORACVLVM REMINISCATVR QVO FRVGE famulorum deseruata sibi peccunia […] (f. 104r)

Explicit :

[…] una mecum tribuas s(e)culorum regna que s(an)c(t)is in regna s(e)c(u)lor(um) dare p(ri)misisti. Amen (f. 108v)

Intitulé de fin :

Explicit liber pastoralis. (f. 108v)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

PL, 139, col. 169-178.

PL 17, col. 567-580

CPL, n° 171a

Sermo de informatione episcoporum (selon Olleris 1867)

Cette œuvre a été autrefois(notamment au Moyen Âge) attribuée à Ambroise. Il existe en fait deux versions de ce texte. L’une datant peut-être du IV e s., l'autre, qui présente des variantes différentes, est attribuée à Gerbert d’Aurillac sur la foi d'un manuscrit conservé à Limoges. Il n’existe pas d'édition séparée des deux versions.

Note sur la description matérielle

Texte : Intitulés de couleur rouge ; initiale ornée de rouge vert et bleu : S (f. 104r).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1853), Silvestri II pontificis Romani… Opera omnia, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, 139), col. 169-178.

Olleris A. (éd.) (1867), Œuvres de Gerbert, Clermont-Ferrand - Paris, Thibaud-Dumoulin, p. 269-278, Gallica

Études

n. r.

Ff. 108v-112v

Division Ff. 108v-112v
Numérisations
Description matérielle
Texte sans lacune
Titre donné par le manuscrit Epistola Cipriani martiris ad Cecilium de sacramento
Identification Cyprianus 🔎 Correspondance (63, 1 - 63, 19)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Incipit epis(to)la cipriani martiris ad ceciliu(m) de sacramento d(omi)nici calicis (f. 108v)

Incipit :

CIPRIANVS CECILIO FRATRI SALVTEM. Quamq(ua)m sciam f(rate)r k(arissi)me ep(iscop)os plurimos eccl(es)iis dominicis […] (f. 108v)

Explicit :

[…] nos tenere quod monuit obseruare quod docuit facere quod fecit. OPTO TE FRATER K(ARISSI)ME SE(M)P(ER) BENE VALE (f. 112v)

Intitulé de fin :

Explicit ep(isto)la Cecilli Cip(ri)ani ad Cecilium amicu(m) suu(m). (f. 112v)

Formule conclusive : -

Annotation(s) : « hic non est uersus cum […] uideatur adaptam(us) » (f. 112v)

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Cypr. epist. 63, 1 - 63, 19

CPL 50

PL, t. 4, col. 373-388.

Note sur la description matérielle

Texte : intitulés de couleur rouge ; initiale ornée de couleur rouge, bleue et verte : C (f. 108v).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1844), S. Cypriani Opera omnia, Paris, Garnier et J.-P. Migne, (Patrologiae cursus completus. Series latina, 4), col. 373-388.

Dierckx G.F. (éd.) (1996), Cyprianus. Epistularium. Epistulae 58-81, Turnhout, Brepols (Corpus christianorum series latina 3C)

Études

n. r.

Accès controlés

Correspondances

Lettres

Ff. 112v-116v

Division Ff. 112v-116v
Numérisations
Description matérielle
fragment
Titre donné par le manuscrit Expositio sancti Augustini Psalmi XXXIII
Identification Augustinus 🔎 Exposés sur les Psaumes (33, 1, 1 - 33, 1, 11)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début :

Expositio s(an)c(t)i augustini ep(iscop)i intitulo Psalmi xxx iii in q(uo) mirabilit(er) de corp(or)e (et) sanguine d(omi)ni disputat (f. 112v)

Incipit :

PSALMVS iste nichil quidem obscurum (et) quod expositore indigeat uidet(ur) habere in textu suo […] (f. 112v)

Explicit :

[…] intellexit ut arbitror s(an)c(t)itas titulum Psalmi XXX mi III cii. (f. 116v)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Aug. in psalm. 33, 1, 1 - 33, 1, 11.

PL, t. 36 col. 300-307.

CPL 283

Ce commentaire sur le Psaume XXXIII est incomplet, il finit sermon I, § 11, ligne 13.

Note sur la description matérielle

Texte : intitulés de couleur rouge.

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Édition

Migne J.-P. (éd.) (1841), S. Aurelii Augustini Opera omnia, t. 4/1, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina, 36), col. 300-307.

Dekkers E., Fraipont J. (éd.) (1956), Augustinus Hipponensis, Enarrationes in Psalmos I-L , Turnhout, Brepols (Corpus christianorum series latina, 38

Études

n. r.

Accès controlés

Sources philosophiques et théologiques

Commentaires

Ff. 116v-128r

Division Ff. 116v-128r
Numérisations
Description matérielle
fragment
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Anonymus De sacramento dedicationis

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

MOREM QVEM S(AN)C(T)A ECCL(ES)IA TENET IN SOLLMEMPNI DOMUS DOMINICE CONSECRATIONIS non esse cui(us)cumq(ue) dignitatis […] (f. 116v)

Explicit :

[…] et cunctis fidelib(us) defunctis req(ui)em sempiternam p(er) […] (f. 128r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : -

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Note sur la description matérielle

Texte : initiales de couleur rouge ; initiales ornées : M (f. 116v), S (f. 117v), H (f. 119v), P (f. 120v), P (f. 121v), C (f. 122v), P (f. 123v), I (f. 124) et H (f. 126v).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : Le folio 128v est blanc.

Mémento

Bibliographie

Éditions

n. r.

Études

n. r.

Accès controlés

Livres liturgiques

Ff. 129r-154v

Cote(s) ancienne(s) Ff. 129r-154v
Datation 1 re moitié ou milieu XII e siècle
Langue(s) latin
Description matérielle brève
État : Manuscrit complet
Foliotation : 26 ff.
Dimensions : 259 × 180 mm (f. 150)
Support : parchemin
Éléments de décoration : éléments de décoration
Illustrations : -
Notation musicale : -
Incipit repère […] sancti||ficationis ostendit misteriu(m) t(ri)nitatis. Hic (i)g(itur) q(ui) incarnat(us) q(ui)de(m) e(st) […] (f. 130r)
Explicit repère […] cui(us) op(er)atio n(on) ad et(er)nitate(m) p(er)tinet s(ed) ad corruptione(m) q(ua)ntu(m) […] (f. 153v)

Description matérielle détaillée

Foliotation – pagination

129/154

Dimensions

259 × 180 mm (f. 150)

Support

Parchemin

État

Manuscrit complet

Organisation du volume

Cahiers : 19 8, 20 8, 21 8, 22 4-2, 1 4-2

Organisation de la page

    Piqûres

  • non

    Réglure

  • au trait
  • 36

    Lignes d’écriture

  • 36

    Colonnes

  • 1

    Justification

  • 210 × 130 mm (f. 150)

Décoration

Texte : initiales ornées f. 129r : f. 129r : P. de couleur bleue, rouge et verte. La première présente dans sa panse un hybride zoomorphe mordu par un serpent qui sort de sa bouche ; dans le prolongement de la lettre un hybride zoomorphe à tête humaine ; en haut une tête animale. Le second P présente une visage d’homme barbu (saint Paul ? selon IRHT Initiale).

Marques de possession

Annotations (f. 154v)

Aue maria gr(ati)a

anno d(omi)ni m(illesimo) ccc xx quinto die

aue maria gratia plena d(omi)no

a son ami Rob(ert) guernet Joh(annes) Sebelllon salust et bone amor

Ff. 129r-154r

Division Ff. 129r-154r
Numérisations
Description matérielle
Texte partiel
Titre donné par le manuscrit s. t.
Identification Ambrosiaster 🔎 Commentaire sur saint Paul (1 - 8, 26)

Transcription du texte

Transcription du texte

Intitulé de début : -

Incipit :

PRINCIPIA RERVM REQVIRENDA SVNT vt noticia earu(m) possit haberi. T(un)c demu(m) eni(m) facili(us) pot(er)it caus(a)e ratio declarari […] (f. 129r)

Explicit :

[…] cessarent q(ue) crebre erant dictu(m) a D(omi)no est suf[…] (f. 154r)

Intitulé de fin : -

Formule conclusive : -

Annotation(s) : « Anno Domini MCCCXXVII die dominica prima post festum noue sollempnitatis Eucharistie scripta fuit ista littera in scanno quo legitur in refictorio » (f. 154v)

Glose(s) : -

Zone des notes

Notes sur l’identification

Ambrosiast. in Rom. argumentum, 1 - 8, 26

PL, t. 17, col. 45-126.

Note sur la description matérielle

Texte : initiales de couleur rouge ; initiale ornée : P (f. 129r).

Illustrations : -

Autres informations codicologiques : -

Mémento

Bibliographie

Éditions

Migne J.-P. (éd.) (1845), S. Ambrosii Opera omnia, t. 2/2, Paris, Garnier et J.-P. Migne (Patrologiae cursus completus. Series latina 17), col. 45-126.

Vogels H. J. (éd.) (1966-1969) Ambrosiaster, Commentarius in epistulas Paulinas (CSEL ; 81).

Études

n. r.

Accès controlés

Sources philosophiques et théologiques

Commentaires