Apparat critique

  • Texte édité
  • Témoin A
Pour citer cette page : Laboratoire de textes Norécrit, Actes des archevêques de Rouen (Eudes Rigaud) : n° p99état d’établissement du texte annoté par Émeline Mancel, sous la responsabilité de Grégory Combalbert, consulté le . [En ligne : ]

p99

1249, septembre

Eudes, archevêque de Rouen, vidime une bulle du pape Innocent IV donnée le 29 septembre 1245, adressée aux archevêques, évêques, abbés, prieurs, doyens, archidiacres, archiprêtres, prélats : qu'ils acceptent avec bienveillance les frères mineurs, qui luttent contre la propagation des hérésies et autres fléaux mortifères avec un voeu de pauvreté en les exhortant à prêcher et à être reçus par le peuple. Ceux qui portent atteinte à leur ordre, dont les membres se sont engagés dans la pauvreté en se tournant vers des transactions monétaires, doivent être arrêtés et punis.

Tableau de la tradition

Original

A. Original sur parchemin.

Format : carta non transversa.

Dimensions : largeur 260 x hauteur 157 mm, dont repli 16 mm.

État de conservation : bon état.

Scellement : perdu, autre.autre. Reste simplement l'incise, probablement scellé sur queue de parchemin.

d'une écriture contemporaine : « Quod fratres possint audire confessiones ubi predicant. »

Arch. dép. Seine-Maritime, 35 H 12 (n° 10).

Dissertation critique

La première version de cette bulle est attribuée au pape Grégoire IX en mai 1237 (Sbaralea, Bullarium Franciscanum Romanorum pontificum, t. I, p. 214, n. 224), à propos des frères prêcheurs (Dominicains), ce qui semble effectivement plus probable au vu de ce qui leur est accordé dans la bulle. Dans la bulle originale, le pape autorise également les frères à écouter les confessions et appliquer des sentences, ce qui semble n'être pas le cas ici.

Texte établi d'après A

Frater Odo, permissione divina ecclesie Rothomagensis minister indignus, universis presens scriptum inspecturis, salutem in Domino sempiternam. Noveritis nos privilegium domini pape Innocentii quarti sanum ||2 et integrum in nulla sui parte viciatum inspexisse sub hac forma :

« Innocentius, episcopus servus servorum Dei, venerabilis fratribus archiepiscopis et episcopis et dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, ||3 archidiaconis plebanis, archipresbitoris et aliis ecclesiarum prelatis ad quos littere iste perenerit, salutem et apostolicam benedictionem. Quoniam habundavit iniquitas et refriguit caritas plurimorum ||4 ecce ordinem dilectorum filiorum Fratrum minorum Dominus suscitavit, qui non que sua, sed que sunt Christi querentes, tam contra profligandas hereses quam contra pestes alias mortiferas extirpandas se dedica-||5-runt ewangelizationi Verbi Dei in abjectione voluntarie paupertatis. Nos igitur sanctum eorum propositum et necessarium ministerium favore benivolo prosequentes, universitati vestre ipsos affectuose duximus ||6 commendandos, caritatem vestram rogantes et exhortantes in Domino, ac per apostolica scripta vobis mandantes quatinus dilectos filios Fratres ordinis memorati, pro reverentia divina et nostra ||7 ad officium predicandi ad quod sunt, ex professione sui ordinis, deputati, benigne recipere procuretis ac populos vobis commissos, ut ex ore ipsorum Verbi Dei semen devote suscipiant ammonentes in suis eis noncitatibus ||8 liberaliter assistatis nec impediatis quo minus illi qui ad eorum predicationem accesserint, tunc eorum sacerdotibus valeant confiteri quatinus ad predicta suscipienda vestris exhortationibus populi preparati, tamquam bona ac fructifera ||9 terra pro viciorum tribulis incipiant segetem germinare virtutum. Et dicti fratres per cooperationem vestram suscepti ministeri cursum felicius consummando optatum reportent sui laboris fructum et finem vi-||10-delicet animarum. Quia vero sepe vicia sub specie virtutum oculte subintrant et angelus Sathane in angelum lucis se plerumque simulate transformat presentium vobis auctoritate, mandamus quatinus siqui ||11 de predictorum fratrum ordine se dicentes in vestris partibus predicaverint, ad questum se pecuniarum convertendo per quod religionem eorum qui paupertatem professi sunt contingeret infamari vos tamquam falsarios -||12- capiatis et comdempnetis eosdem. Datum Lugduni iii kalendis octobris, pontificatus nostri anno tercio. »

In hujus igitur inspectionis testimonium sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Datum anno Domini m° cc° ||13 quadragesimo nono, mense septembris.