Apparat critique

  • Texte édité
  • Témoin B
Pour citer cette page : Laboratoire de textes Norécrit, Actes des archevêques de Rouen (Pierre de Comieu) : n° p51état d’établissement du texte annoté par Émeline Mancel, sous la responsabilité de Grégory Combalbert, consulté le . [En ligne : ]

p51

1239, août

Pierre, archevêque de Rouen, confirme en le vidimant et pour l'appliquer à l'abbaye de Mortemer une bulle du pape Grégoire IX s'adressant à tous les abbés cisterciens à propos de deux [diettes].

Tableau de la tradition

Original

A. Original perdu.

Copie(s) utile(s)

B. Copie de la fin du xve siècle dans le cartulaire de l'abbaye Notre-Dame de l'Estrée. Arch. dép. Eure, H 319, fol. 96 verso-97 recto.

Dissertation critique

La bulle du pape a été copiée par Moreau (BNF, Moreau 1185, fol. 182). Elle est mentionnée dans l'édition des registres de Grégoire IX par Lucien Auvray (Auvray, Registres, t. 1, n° 168). D'après Moreau, repris par Auvray, l'acte du pape est daté le 4 des ides de janvier, soit le 10 janvier 1228 et non pas le 7 des kalendes de décembre soit le 25 novembre 1227.

Texte établi d'après B

Universis presentes litteras inspecturis, P., divina miseratione Rothomagensis archiepiscopus, salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod nos indulgentiam domini pape Gregorii noni non cancellatam, non viciatam, non aliqua parte sui corruptam sub vera bulla, et filo integro inspeximus sub hac forma :

« Gregorius, episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis abbati Cisterciensi et universis coabbatibus ejus et fratribus sub eodem ordine Deo servientibus, salutem et apostolicam benedictonem. Si adhuc Amalech persequitur Israelem, dum cupidi et avari viros religiosos Deum videre per contemplationis otium cupientes, non solum aperta servitia verum etiam subdosa calliditate multipliciter inquietant, nos qui veri Moysi vices licet immeriti geremus debemus illorum et refragari conatibus et versutiis obviare, ne virgam peccatorum super sortem justorum relinquere videamur. Ex parte siquidem vestra fuit propositum coram nobis quod non nulli clerici et laici, non tam justitiam suam prosequi quam vos persequi damnabiliter intendentes, vos ultra duas pluresue dietas a monasteriis vestris, per litteras apostolicas faciunt maliciose citari, ut fatigati laboribus et expensis vel cedere litibus vel damnosas subire compellamini pactiones. Ut igitur sapientia vincat sua suavitate maliciam cum experimento, sciamus quam sit amarum sancte contemplationi vacantibus distrahi litibus odiosis, volentes quantum cum Deo possumus vestre quieti consulere ; decetereo ne ultra duas dietas a monasteriis propriis per litteras apostolicas trahi possitis in causam, auctoritate vobis presentium indulgemus, nisi littere ipse de hac indulgentia fecerint mentionem. Nulli ergo omnino hominus liceat hanc paginam nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem mitem attentare presumpserit indignationem Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apsotolorum ejus se noverit incursurum. Datum Laterani septimo calendas decembris, pontificatus nostri anno primo. »

Unius autem indulgentie tenorem ad preces religiosi viri abbatis Mortui Maris ad vertum notum fecimus et sigillo nostro munimi. Datum anno Domini millesimo ducentesimo trigesimo nono, mense augusto.