Apparat critique

  • Texte édité
  • Témoin A
Pour citer cette page : Laboratoire de textes Norécrit, Actes des archevêques de Rouen (Eudes Clément) : n° p86état d’établissement du texte annoté par Émeline Mancel, sous la responsabilité de Grégory Combalbert, consulté le . [En ligne : ]

p86

[1245, 16 août-1247, 5 mai]

Eudes [Clément], archevêque de Rouen, vidime une bulle du pape Innocent IV donnée le 16 août 1245 et adressée aux ministres provinciaux des Frères mineurs [leur donnant l'ordre de ne pas accueillir tous ceux qui porteraient des armes, à l'exception des Templiers, des Hospitaliers et de l'ordre de saint Augustin.]

Tableau de la tradition

Original

A. Original sur parchemin.

Format : carta transversa.

Dimensions : largeur 216 x hauteur 234 mm, dont repli 16 mm.

État de conservation : bon état.

Scellement : perdu, autre.autre. Reste simplement l'incise, probablement scellé sur queue de parchemin.

Au dos, d'une écriture contemporaine : « Quod ejecti ab ordine possint transire ad alium ordinem de licentia ministri. Prior tranquillitati. »

Arch. dép. Seine-Maritime, 35 H 12.

Dissertation critique

Le vidimus n'est pas daté. Au vu de la date de la bulle, l'archevêque qui la confirme peut être Eudes Clément ou Eudes Rigaud. Après examen des différentes formules de suscription, il apparaît qu'Eudes Clément s'intitule toujours « Odo, miseratione divina Rothomagensis archiepiscopus » (une exception sur le corpus) et Eudes Rigaud « Frater Odo, permissione divina Rothomagensis ecclesie minister indignus » (une exception dans la copie d'un cartulaire). Au vu de la formule employée ici, l'acte est attribué à Eudes Clément : le terminus a quo correspond à la date à laquelle est donnée la bulle et le terminus ad quem à la fin de son archiépiscopat.

Texte établi d'après A

Odo, miseratione divina Rothomagensis archiepiscopus, universis presens scriptum inspecturis, salutem in Domino sempiternam. ||2 Noveritis nos privilegium domini pape Innocentii quarti, sanum et integrum in nulla sui parte ||3 viciatum inspexisse sub hac forma :

« Innocentius, episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis * generali ||4 et provincialibus ministris ordinis Fratrum minorum, salutem et apostolicam benedictionem. Paci et tranquil-||5-litati vestre paterna volentes in posterum sollicitudine providere, ut ejectis de vestro or-||6-dine vel egressis qui receptione in eodem ordine suis exigentibus culpis reddiderint se indignos ||7 transeundi ad alios ordines approbatos preter quam ad Beati Augustini, Templariorum, Hospita-||8-liorum et aliorum religiosorum arma portantium ad vitandam occasionem evagandi, cum vestris ||9 testimonialibus litteris auctoritate nostra licenciam dare possitis plenam vobis de fratrum ||10 nostrorum consilio, concedimus auctoritate presentium facultatem districtius inhibentes ne ||11 tales aliter ad alium ordinem transire vel aliqui ipsos recipere seu retinere presumatur ||12 absque licencia sedis apostolice speciali faciente plenam de presentibus mentionel. Nulli ergo ||13 omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis et inhibitionis infringere ||14 vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit in-||15-dignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit ||16 incursurum. Datum Lugduni xvii kalendas septembris, pontificatus nostri anno tercio. » ||17

In hujus igitur inspectionis testimonium, sigillum nostrum presentibus duximus apponendum.