Apparat critique

  • Texte édité
  • Témoin B
Pour citer cette page : Laboratoire de textes Norécrit, Actes des archevêques de Rouen (Eudes Rigaud) : n° p152état d’établissement du texte annoté par Émeline Mancel, sous la responsabilité de Grégory Combalbert, consulté le . [En ligne : ]

p152

1257, 30 septembre – Paris

Eudes, archevêque de Rouen, à la demande de Louis [IX], roi de France, ordonne la réforme des statuts de l’église Notre-Dame-de-la-Ronde, des prébendes et vicaireries de l’église, leur nombre, la perception des distributions et le droit paroissial ainsi que d’autres choses. [...]Cette ordonnance intervient après la vacance [d’une des trois] prébendes existantes dans cette église suite à la mort de Richard de Tourny, chanoine de cette église, dont la valeur de la prébende était estimée à cent-sept livres tournois annuellement. […] L’archevêque ordonne : Que sur les revenus [de cette prébende] soient fondées deux prébendes, une valant cinquante livres tournois, assignée selon l’ordination du prieur au doyen de l’église, l’autre valant quarante livres tournois, conférée au chanoine qui sera institué pour cette prébende. Le reste sera attribué aux trois vicairies existantes dans cette église et distribué de manière égales entre elles, sans excéder la somme de vingt-et-unes livres tournois. S’il restait un résidu, il sera réservé par le doyen pour les distributions. Puisque les provisions des vicaires augmentent par l’assignation du résidu susdit, il leur sera retiré les revenus des oblations, qui appartiennent à la cure et reviendront au curé. Sur les deux autres prébendes qu’ont obtenu Jean de Nemours et Geoffroy de Sully, l’archevêque ordonne que, quand la prébende de Jean sera vacante, soit fondée avec ses revenus une prébende d’une valeur de quarante livres tournois annuels et conférée à un clerc de cette église. Le résidu de cette prébende sera assigné aux vicaires de l’église s’il leur manque les vingt-et-unes livres tournois de la prébende de Richard. [Les revenus de la prébende de Jean seront cédés pour les distributions quotidiennes au doyen et aux chanoines. Concernant l’autre prébende, celle de Geoffroy de Sully, lorsqu’elle sera vacante, il sera fondé une autre prébende d’une valeur de quarante livres tournois annuels, qui sera assignée à un chanoine de cette église. Tout ce qui a été ordonné et statué a obtenu l’accord du roi.


Tableau de la tradition

Original

A. Original scellé au Trésor des Chartes, Archevêques de Rouen, carton J 213, n° 9.

Copie(s) utile(s)

B. Copie de la seconde moitié du xiiie siècle dans le registre des visites de l'archevêque de Rouen Eudes Rigaud. BnF, ms latin 1245, fol. 370 verso (vue 379).

Dissertation critique

En attendant de consulter l'original à Paris, l'édition est établie d'après le témoin B.

La réforme des prébendes et des vicaireries avait déjà été amorcée dans un acte donné en mars 1256, réformant les statuts de la collégiale (voir l'acte n° p141).

Texte établi d'après B

Frater Odo, permissione divina Rothomagensis ecclesie minister indignus, universis presentes litteras inspecturis, eternam in Domino salutem. Licet ad petitionem excellentissimi domini Ludovici, Dei gratia Francorum regis illustris, ordinationem quandam super reformation status ecclesie Sancte Marie Rotunde Rothomagensis, prebendarum ac vicariarum ipsius ecclesie, numero, perceptione distributionum et jure parrochiali, ac quibusdam aliis in dicta ordinatione contentis duxerimus faciendum. Quia tamen predicta ordinatio nostra demum post vacationem trium prebendarum existentium in dicta ecclesia expleri debebat, nec continebatur in ea quid fieri deberet si unam tantum vel duas prebendas interim vacare contingeret sigillatim, defuncto postmodum magistro Ricardo de Torny, quondam canonico ejusdem ecclesie, habente prebendam que centum et septem libras turonensium valere per annum communiter estimator ; ne si expectaretur aliorum canonicorum decessus, dicta ecclesia consueto servitorum numero ac debito servitio interim fraudaretur, seu aliquam in temporalibus pateretur jacturam, cupientes hujusmodi periculum obviare, ad petitionem ejusdem domini regis, deliberatione super hiis habita diligenti, de dicta prebenda vacante sic duximus ordinandum, videlicet : quod de ipsius redditibus fundabuntur due prebende, una valoris quinquaginta librarum turonensium annui redditus, que juxta priorem ordinationem nostram assignabitur decano instituendo in ecclesia memorata, alia valoris quadraginta librarum turonensium, conferenda cuidam canonico qui juxta eandem ordinationem instituetur ibidem. Residuum vero assignabitur tribus vicariis in eadem ecclesia existentibus et dividetur equalibus portionibus inter ipsos, dum tamen summam viginti unius librarum annui redditus non excedat. Si quid autem residuum fuerit, ad distributiones faciendas reservabitur per decanum. Ita etiam quod quantum eisdem vicariis accrescet ex assignatione residui supradicti, tantum eis subtrahetur de proventibus oblationum et aliorum que de jure communi pertinent ad curatum, quod subtractum ipsi curato totaliter remanebit. De duabus autem aliis prebendis quarum magister Johannes de Nemosio unam et Gaufridus de Soliaco aliam obtinent in dicta ecclesia taliter ordinamus videlicet quod quandocunque prebenda predicti magistri Johannis vacaverit, de ipsius proventibus fundabitur una prebenda valoris quadraginta librarum turonensium annui redditus, et cuidam canonico instituendo in eadem ecclesia conferetur. Et de residuo fundata prebenda, supplebitur et assignabitur vicariis ecclesie, si quid defuerit de summa viginti unius librarum turonensium supra id quod de prima prebenda magistri Ricardi supradicti prout dictum est eis fuerit assignatum. Quod autem superfuerit de prebenda ipsius magistri Johannis totaliter cedet de distributionibus cotidianis percipiendum a decano et canonicis ac vicariis, juxta formam que in priori ordinatione nostra plenius continetur. De alia autem prebenda, videlicet magistri Gaufridi de Soiliaco quandocunque vacaverit, fundabitur una prebenda quadraginta librarum turonensium annui redditus, cuidam canonico in eadem ecclesia instituendo conferenda et totum residuum convertetur in distributiones predictas. Hec autem omnio que suprascripta sunt ordinamus et statuimus de ipsius domini regis assensu, ordinatione nostra priori, quantum ad alia que ibidem continentur in suo robore permanente. In cujus rei testimonium presentes litteras sigilli nostri fecimus impressione muniri. Actum Parisius, anno Domini m° cc° lmo septimo, in crastino Beati Michaelis.