p52

Texte établi d'après BC

Petrus, miseratione divina Rothomagensis archiepiscopus et Robertus, eadem gratia Lingonensis episcopus, omnibus presentes litteras inspecturis, salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod cum inter venerabilem patrem Jacobum Dei gratia^(a) manquant C. Suessionensem episcopum ex una parte et viros religiosos abbatem et conventum Longipontis, cisterciensis ordinis ex altera, moverentur varie questiones sicut in libello subscripto plenius continetur ; tandem a dictis partibus in nos haut et bas sub certa forma extitit, compromissum cujus compromissi forma talis est :

« Omnibus presentes litteras inspecturis, Jacobus, Dei gratia Suessionensis episcopus, salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod cum inter nos ex una parte et viros religiosos abbatem et conventum Longipontis, cisterciensis ordinis ex altera, super pascuis terrarum, ad dominium sive jurisdictionem nostram spectantium et quibuscumquequibusdam^(b) quibusdam C. aliis contentis in libello ex parte ipsorum porrecto, coram judicibus a sede apostolica delegatus, scilicet cancellario et JohanneJ.^(c) J. C. de Monte, mirabili quondam archidiacono Parisiensis ecclesie et magistro Vernacio, canonico Tervisino, Parisius commorante questio verteretur, cujus libelli tenor talis est : Dicunt abbas et conventus Longipontensis, cisterciensis ordinis, contra episcopum Suessionensem, quod cum ipsi consueverint vendere vina sua in cellariis suis et hac libertate, scilicet vendendi et emendi a Longis retro temporibus usi fuerint, dictus episcopus Suessionensis in ementes et vendentes vina eorum in cellariis suis scilicet apud feritatem Milonis, gorgiam domum Suessionis et pratellam monitionem, non premissa excommunicationis sententiam, post appellationem a dictis abbate et conventu ad sedem apostolicam interpositam, ne aliquid indebite contra eos attemptaret contra justiciam promulgavit in eorum abbatis et conventus injuriam, prejudicium et gravamen ; et eos fecit excommunicatos publice denunciari ; unde petunt quod predicta sententia excommunicationis sive sentencie contra justiciam late et contra statuta Lateranensis concilii ultimi et contra dictas consuetudinem et libertatem denuncietur vel denuncientur esse ; nulle vel revocetur vel revocentur. Petunt etiam dicti abbas et conventus dampna sibi resarciri a predicto episcopo, que sustinuerunt occasione dicte sentencie sive sententiarum, que estimant mille marchas argenti. Petunt etiam dedecus et injuriam sibi emendari que incurrerunt occasione dicte sententie sive sententiarum et occasione publice denunciationis, que estimant mille marchas argenti. Item dicunt dicti abbas et conventus quod dictus episcopus emit ab heredibus domini Gerardi de Cherisi, scilicet domina Milissende et heredibus suis, decem et octo modios bladi quos habebant et percipiebant in granchiagrangia^(d) grangia C. de vivario annuatim mille et quadringentis libris parisiensium, et rogavit dictos abbatem et conventum in capitulo Longipontis, ut pro eo solverent septies centum libras parisiensium ventitoribus antedictis, promittens dictis abbati et conventui quod satisfaceret eis de pecunia pretaxata. Cum autem dicti abbas et conventus satisfecerint de predicta pecunia pro eodem episcopo, petunt ab eo ut reddat eis eandem pecuniam ut promisit. Et quia dampna sustinuerunt pro defectu non adimplete promissionis usque ad estimationem centum marcharum argenti, petunt centum marchas dampnorum, nomine sibi reddi et eundem per sententiam diffinitivam ad hoc condempnari. Item dicunt dicti abbas et conventus contra dictum episcopum quod, cum ipse injuste ceperit animalia eorum, videlicet gregiemgregem^(e) gregem C. ovium in pascuis communibus a pratella usque Berzi, cum ea recrediderit per plegios, petunt plegios liberari. Item petunt dampna que occasione dicte captionis perceperunt que estimant decem libras parisiensium sibi reddi. Petunt etiam ab eodem episcopo ne eos deceterodecetero eos^(f) decetero eos C. molestet capiendo vel capi faciendo animalia eorumdem in pascuis supradictis, et aliis communibus sibi et circum adjacentibus incolis. Petunt etiam injuriam sibi illatam ab eodem episcopo sibi emendari, quam estimant decem libras parisiensium ; et eundem episcopum, per diffinitivam sententiam condempnari in hiis et aliis premissis. Hec autem petunt salvo jure addendi vel minuendi et omni juris beneficio. Actum anno Domini millesimo [sic] [millesimo ducentesimo] m° cc°^(g) Sic B, m° cc° C, comprendre millesimo ducentesimo. tricesimo tercio, mense julio, in crastino sanctorum beatorumsanctorum^(h) sanctorum C. Jacobi et Christofori. Tandem in venerabiles partes, Petrum, Dei gratia Rothomagensem archiepiscopum et Robertum, eadem gratia Lingonensem episcopum, haut et bas compromisimus sub pena trecentarum marcharum argenti, quod servabimus et tenebimus quidquidquicquid⁽ⁱ⁾ quicquid C. dixerint pronunciaverint et ordinaverint super questionibus memoratis, promittentes dictam penam solvere dictis abbati et conventui Longipontis, si contra id quod ipsi dixerint, pronunciaverint et ordinaverint veniremus. In cujus rei testimonium, presenti carte nostrum sigillum duximus apponendum. Actum anno Domini millesimo ducentesimom° cc°^(j) m° cc° C. tricesimo nono, mense martio. »

Sub eadem forma compromiserunt in nos abbas et conventus predicti, verbis et nominibus competenter mutatis. Nos autem auditis hinc et indehinc inde^(k) hinc inde C. propositus et habito tractatu, cum prudentibus diligenti dicimus, pronunciamus et ordinamus dictos abbatem et conventum Longipontis habere jus immitendi animalia sua in pascuis terrarum dominio vel jurisdictioni Suessionensis episcopi subjectarum, de granchiisgrangiis^(l) grangiis D. et domibus quas nunc habent, et ex hoc nullum intendimus nec volumus prejudicium fieri hiis, qui terras suas tenent in feodum ab episcopo memorato. In aliis autem omnibus, quantum ad pascua terrarum predicarum^(m) predicarum ajouté après ce mot C. servetur inter episcopum et abbatem et conventum predictos, sicut de pascuis terrarum subjectarum Suessionensi capitulo, et sicut⁽ⁿ⁾ manquant C. inter dictum capitulum et ipsos Longipontenses extitit ordinatum, prout in litteris de pace inter ipsos confectis plenius continetur. Item dicimus, pronunciamus et ordinamus quod idem episcopus det suas patentes litteras dictis Longipontensibus, quod sentencias predictas de quibus agebatur in libello dictorum religiosorum, in jure edito ad preces domini regis qui^(o) manquant C. revocavit et nunc revocat. Item ab impetitione dampnorum a dampnis dedecore et injuriis super quibus petebant iidem religiosi sibi satisfieri que estimabant mille et quingentas marchas absolvimus episcopum sepedictum ; sed et a predictis septingentis libris parisiensium que petebantur in libello absolvimus episcopum memoratum. Hec autem omnia sub pena in conpromisso contenta bona fide precipimus a partibus observari. In cujus rei testimonium, presentibus litteris sigilla nostra duximus apponenda. Datum anno Domini millesimo ducentesimom° cc°^(p) m° cc° C. tricesimo nono, mense aprili.