Apparat critique

  • Texte édité
  • Témoin A
Pour citer cette page : Laboratoire de textes Norécrit, Actes des archevêques de Rouen (Eudes Rigaud) : n° p129état d’établissement du texte annoté par Émeline Mancel, sous la responsabilité de Grégory Combalbert, consulté le . [En ligne : ]

p129

1255, 10 juin – Rouen

Eudes, archevêque de Rouen, règle un conflit qui l'opposait au chapitre de Rouen à propos d'une rente annuelle de vingt-quatre livres que le chapitre percevait sur le moulin de l'archevêque à Déville, accordée par le prédécesseur de l'archevêque, Eudes [Clément], pour commémorer l'anniversaire [de sa mort] deux fois dans l'année à l'église de Rouen. Le chapitre disait que l'archevêque précédent avait augmenté la rente dudit moulin [dont la donation pouvait être attaquée et ne paraissait pas avoir été approuvée par le pape.] L'archevêque a ordonné, avec l'accord du chapitre, que deux fois dans l'année, aux termini habituels, l'anniversaire [de mort] de son prédécesseur Eudes [Clément] soit célébré dans l'Église de Rouen et que, pour chaque terminus, les chanoines du chapitre prennent sept livres et dix sous sur le revenu du moulin de l'archevêque et les clercs du chœur se répartissent trente sous. Il a également ordonné, avec l'accord du chapitre, que les chanoines du chapitre célébreront pour lui une messe du Saint-Esprit le jour anniversaire [de sa mort], en sa mémoire. Il a concédé au chapitre cent sous du reste desdites vingt-quatre livres sur ledit moulin : les chanoines du chapitre qui célébreront une messe pour lui de son vivant auront vingt sous et les cent sous leur seront distribués après sa mort, sur le reste des vingt-quatre livres de rente. Pour cette ordonnance sur les vingt-quatre livres de rente, [l'archevêque a obtenu une indulgence du pape Innocent IV.]

Tableau de la tradition

Original

A. Original sur parchemin.

Format : carta transversa.

Dimensions : largeur 275 x hauteur 302 mm, dont repli 17 mm.

État de conservation : bon état.

Scellement : perdu, cordon de laine.cordon de laine. Cordons de laine rouge.

d'une écriture contemporaine : « Carta archiepiscopi Rigaudi super viginti iiiior libras anni redditus super molendinis de Devilla. »

Arch. dép. Seine-Maritime, G 3587.

Dissertation critique

En avril 1247, l'archevêque Eudes Clément fait don au chapitre d'une rente de vingt-quatre livres tournois à prendre sur le moulin qu'il vient d'édifier à Déville[-les-Rouen]. Voir l'acte n° p77.

Texte établi d'après A

Frater Odo, permissione divina Rothomagensis ecclesie minister indignus, universis presentes litteras inspecturis, salutem ||2 eternam in Domino Jesu Christo. Noveritis quod, cum inter nos ex una parte et * capitulum Rothomagense ex altera, conten-||3-tio verteretur super eo quod idem capitulum sibi deberi viginti quatuor libratas annui redditus in nostris molendinis ||4 que habemus apud Deivillam, quem redditum dicebat sibi collatum fuisse a felicis recordationis Odone, predecessore nostro ||5 quondam Rothomagensi archiepiscopo, pro anniversario ipsius bis in anno in Rothomagensi ecclesia recolendo, et assignatum sibi fuisse ||6 in dictis molendinis, dicebat que dictum predecessorem nostrum augmentavisse redditum dictorum molendinorum nostrorum, in dictis viginti qua-||7-tuor libratis annui redditus amplius eumdem que predecessorem nostrum, tempore collationis predicte, habuisse potestatem ||8 conferendi piis locis redditus per eum acquisitos per indulgentiam a domino papa eidem predecessori nostro, specialiter super hoc ||9 concessam, prout asserebat capitulum memoratum nobis asserentibus econtrario ad predicta minime, nos teneri utpote et ||10 parte dicti capituli super premissis minime facta fide. Tamdem super dicta contentione inter nos et ipsum capitulum extitit ||11 compositum in hunc modum : volumus siquidem ordinavimus, de voluntate et assensu capituli sepedicti, quod bis in anno, ||12 in terminis consuetis, anniversarium dicti predecessoris nostri in Rothomagensi ecclesia recolatur et quod, in quolibet terminorum predictorum, ||13 septem libras et decem solidos turonensium in redditu predictorum molendinorum nostrorum capiende canonicis prefati capituli et clericis chori triginta ||14 solidos dictum anniversarium recolentibus solito modo distribuantur. Ordinavimus preterea, de voluntate et assensu dicti capituli, quod canonici ||15 ejusdem capituli pro nobis missam unam de Sancto Spiritu celebrabunt, anno quolibet certa die quamdiu vita fungeminur postquam autem universe carnis viam ||16 ingressi fuerimis, canonici loco dicte misse de Spiritu Sancto anno quolibet nostrum anniversarium recolant in ecclesia memorata. Nos autem concessimus dicto capi-||17-tulo ut centum solidum residui de dictis viginti quatuor libras annui redditus in dictis molendinis nostris, capiendi canonicis dicti capituli qui dicte misse pro nobis ||18 celebrande quamdiu vivemus intererunt clericis vero chori viginti solidos residui distribuantur, post decessum vero nostrum, in anniversario nostro, more aliorum obi ||19tuum distribuentur canonicis centum solidos supradicti dicti vero residui viginti solidos predictis clericis chori nostri. Predicta autem ordinationem super predictis viginti ||20 quatuor libras annui redditus fecimus non immerito cum super hoc per indulgentiam domini pape Innocentii iiiiti, nobis concessam habeamus liberam facultatem prout ex ||21 ejusdem tenore potest evidentius apparere. In cujus rei robur perpetuum, sigillum nostrum presentibus apponi fecimus. Actum Rothomagi, anno Domini m° cc° lv° ||22 feria v ante festum beati Barnabe apostoli.