Apparat critique
- Version par défaut
Anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo - Visitationes Sagiensis dyocesis
Hic intravimus Sagiensem dyocesim Entouré..
VII. Kl. Septembris. Procurati fuimus apud Sanctum Petrum super Divam. Summa procurationis, ix libre
iiii solidi x denarii Somme entourée..
VI. Kl. Septembris. Visitavimus ibidem. Ibi erant xxxvi monachi. Claustrum non poterat
servari propter operarios. Ipsi non bene frequentaverant confessiones. Precepimus abbati quod
prosuaderet eis ad confitendum semel quolibet mense ad minus, secundum quod in statutis pape Gregorii
continetur. Habent in redditibus iiim libras plus debebatur eis quam deberent. Conquesti fuerunt
in capitulo, super eo quod ad suasionem et sugestionem aliquorum de conventu, litteras conventus
cum litteris abbatis concesserant quibusdam servientibus suis propter impensum servicium super an
nuis pensionibus. Et nos eis consuluimus quod sibi caverent decetero, quod litteras suas ita de facili
nulli darent. Item, secreto consuluimus abbati quod, coram personis aliquibus de conventu ma
gis credibilibus statum monasterii sepius recitaret. Alia invenimus satis in bono statu. Episcopus
suus visitaverat ibidem in quadragesima precedenti.***
Ipsa die, pernoctavimus apud Perrerias et procurati fuimus ibidem. Summa procurationis, vii libre
v solidi viii denarii Somme entourée..
V. Kl. Septembris. Monuimus priorem et duos monachos Maioris Monasterii ibidem residentes,
licet ipsi exempti essent ut ipsi summopere ab illicitis sibi precaverent et taliter se
gererent, ne ratione delicti in nostra provincia perpetrali, nos in eos animadvertere, iuxta iuris exigen
tiam, oporteret.***
Colunchie.
Ipsa die, procurati fuimus apud Trunum, a procuratore domus de Colunchiis que
subiacet Gemeticis, et ibi non sunt monachi. Summa procurationis, vii libre iiii solidi viii denarii.Somme entourée.***.
Tornaium.
IIII. Kl. Septembris. Procurati fuimus apud Tornaium, videlicet in festo decollationis
Beati Johannis Baptiste, et, per Dei gratiam, ibidem in ecclesia parrochiali missam celebravimus,
et predicavimus ipsa die. Summa procurationis, vii libre xiiii solidi x denarii Somme entourée...
{228v} III. Kl. Septembris. Visitavimus prioratum de Tornaio. Ibi erant duo monachi de Cruce Sancti
Leufredi. Prior non celebrabat propter infirmitatem suam, et negligens fuerat in communi
cando. Precepimus ei quod communicaret semel in mense adminus. Non bene servabant ieiunia regule.
Precepimus ea observari secundum statuta regule. Utebantur carnibus passim interdiximus eis e
sum carnium, nisi quatenus regula permittit. Monachi comedebant aliquociens in domibus mi
litum ville, et milites ac eorum uxores cum monachis. Precepimus quod a talibus abstinerent
quantum possent. Habent in redditibus iiiixx libras ; debebant xxx libras.***
Planche.
Ipsa die, procurati fuimus in prioratu de Planchis. Ibi erant duo monachi de Sancto
Petro Carnotensi. Prior parum celebrabat propter senectutem. Non habebant regulam,
parum confitebantur. Utebantur carnibus. Non servabant ieiunia. Iniunximus ea secundum
regulam emendari, et postmodum observari. Seculares comedebant cum eis frequenter,
et viri mulieres. Socius prioris non erat sacerdos. Habent in redditibus circa viixx
libras ; debebant xl libras. Amovendi erant prior, propter senectutem et eius socius, videlicet
frater Garinus, propter vite inhonestatem. Summa procurationis, vii libre
viii solidi viii denarii.Somme entourée.***.
Trapa.
II. Kl. Septembris. Pernoctavimus apud Trapam, Cisterciensis ordinis, cum expensis domus.
MauritanniaCroix..
Kl. Septembris. Visitavimus apud Mauritanniam. Adhuc non erat ibi certus
numerus canonicorum. Verumtamen invenimus quod erant circa c, et erant ibi personatus,
videlicet, decanus, cancellarius, prepositus, cantor, qui tenentur ad residenciam : viginti unus erant
capellani, qui omnes tenentur personaliter residere et habent communiam, seu distributiones co
tidianas. Pena statuta erat contra negligentes. Correctio clericorum pertinet ad
decanum. Habent usum Carnotensis de intrando chorum horis diurnis et nocturnus
et de aliis faciendis. Presbyter parrochialis habet curam animarum canonicorum. Quilibet capella
nus tenetur habere clericum suum. Quidam capellanus, qui tenetur celebrare missam ma
tutinalem singulis diebus, tenebat se multum pro onerato et ideo non multum bene sequebatur
horas, nec frequentabat chorum nos diximus ei quod ipse auxilium sociorum suorum pro suppot
tando onere imploraret. Aliqui fuerant de incontinentia infamati, sed episcopus eorum
excessus correxerat, et infamia aliquantulum cessabat. Colinus dou Buat, canonicus
valde invenis propter lasciviam, erat aliquantulum infamatus de incontinentia, et de mel
leis et de eundo de nocte, et de hiis scandalum ortum erat. Preterea notandum est quod,
ad instantiam cuiusdam hominis, citari fecimus coram nobis Lucam, capellanum Omnium Sanctorum, res
ponsurum dicto homini super quodam equo, quem, cum idem capellanus sanum ab eodem homine conduxisset,
ipsum lesit : super quo pacificatum fuit inter eos, comparentes in iure, coram magistro
{229r} Johanne de Noyntello, socio nostro loco nostri et compromissum extitit super hoc in archidiaconum Corbonensem, et alios duos, et sic exercuimus iurisdictionem ibi.***
Ipsa die, pernoctavimus apud Sanctum Eligium ibi prope cum expensis capituli. Summa procurationis, xi libre vi solidi Somme encadrée...
Sancta Gaudeburgis.
IIII. Non. Septembris. Pernoctavimus apud Sanctam Gaudeburgim et habuimus a pri
ore loci xl solidos, quos nobis debet nomine procurationis, et nobis non potest domos denegare,
et nichil amplius ab eis possumus exigere, nec in pluri nobis tenentur nisi de grava special.
Verumtamen iuxta tenorem littere compositionis que supra scribitur lxi folio, videntes quod prioratum eumdem
de triennio in triennium poteramus visitare. Monuimus Hugonem de Cergy, tunc priorem dicti loci,
ut ad visitationem nos reciperet quod quidem facere penitus denegavit, pro eo quod per
privilegia sunt exempli, ut dicebant et concorditer collegimus diem crastinum Beati Dyonisii
apud Sanctum Dyonisium ad loquendum super hoc cum abbate, et ad faciendum legi litteram compositionis
predicte.***
Doma Maria.
III. Non. Septembris. Visitavimus prioratum de Donna Maria, qui subiacet Geme
ticis. Ibi erant duo monachi. Ter in ebdomada debet fieri elemosina. Tenentur reddere
abbati quod super est eis de victu suo, et reddiderant anno illo, iiiixx libras. Alia inveni
mus in bono statu et circa spiritualia et temporalia. Procurati fuimus ibidem ea die.
Summa procurationis vii libre iii solidi Somme encadrée...***
Belisma.
II. Non. Septembris. Procurati fuimus apud Sanctum Martinum de Belisma, ubi erant
duo monachi Maioris Monasterii. Summa procurationis, vii libre v solidi ix denarii Somme encadrée...
Non. Septembris. Visitavimus prioratum de Alenceonio. Ibi erant tres monachi de Lon
lay, Cenomannensis dyocesis, quorum duo erant presbyteri, alius erat acolitus, et utebatur camisia.
Non habebant regulam nec statuta pape Gregorii. Precepimus ea queri et haberi et que contenta in eis
pro posse suo plenius observarent. Utebantur passim carnibus. Non servabant ieiunia
regule. Precepimus hoc emendari. Inhibuimus priori ne permitteret socios per villam discur
rere, nec mulieres in prioratu comedere Debebant xxv libras.
Ibi procurati fuimus ipsa die. Summa procurationis, vii libre iii solidi Somme encadrée...***
Sagium. Dominus episcopus.
VIII. Idus. Septembris. Pernoctavimus in domo episcopi cum expensis ipsius. Non computavimus.
Conventus.
VII. Idus. Septembris. Visitavimus conventum Sagiensem, presente episcopo. Ibi erant xxxiii
canonici. Illi qui non erant sacerdotes non communicabant nisi semel in anno, nec confitebantur
nisi ter. Iniunximus episcopo et priori, ut ipsi super hoc consilium apponerent, et statuerent quod frequentius
{229v} communicarent et confiterentur. Seculares loquebantur cum canonicis in claustro. Pro mercibus
et negotiis ipsorum. Precepimus seculares arceri a claustro, et ibidem silentium obser
vari. Lectrinum refectorii indigebat reparatione. Canonici habebant archas. Precepimus
priori quod frequenter in eis inspiceret ad collendam proprietatem. Archidiaconi non computave
rant adhuc cum priore. Ibi semel qualibet ebdomada debet fieri elemosina generalis. Plura
debebantur eis quam deberent et habebant fructus anni pre manibus. Prior infirmabatur
quartana, et ea fatigatus fuerat Fuerat ajouté. . per biennium, et ideo raro poterat celebrare. Dominus Hugo
de facili inebriabatur, et habebat caput tenerum contra vinum. Iniunximus episcopo quod curam
apponeret diligentem circa proprietatem ab eis penitus amovendam. Robertus de Logy proprie
tarius erat et vendebat pellicias et tunicis veteres, quas in receptione novarum. Non redde
bat. Canonici murmuraverant super eo quod prior comederat et comedebat preter horas con
gruas videlicet ante missam et post complectorium et invenimus quod hoc fecerat propter infir
mitatem et ex necessitate. Precepimus ei quod abstineret ab huiusmodi quantum posset.
Dissensio fuit inter eos super eo quod compellebantur vendere vetera vestimenta, pro emendis
decentioribus vestimentis. Singuli eternim eorum non habebant, nisi singulas pellicias et uni
cam tunicam singulis bienniis consuluimus, priori quod ipse provideret omnibus de supertunica
libus albis, si vellent.
Procurati fuimus ibi ea die. Summa procur Non computavimus Non computavimus encadré...
Sanctus Martinus Sagiensis.
VI. Idus. Septembris. Visitavimus abbatiam Sancti Martini Sagiensis, in capitulo eiusdem loci, sermone
per Dei gratiam, prius facto. Ibi erant xxx monachi. Habent septem prioratus in Francia. In
una eorum erat unus solus monachus. Precepimus cum vel ad claustrum revocati, vel socium ad
iungi eidem, secundum quod possent facultates prioratus sustinere. Omnes monachi erant sacerdotes,
preter tres. Qualibet ebdomada semel fiebat ibi elemosina generalis.Utebantur in prioratibus carnibus
communiter. Debebant m libres set habebant pre manibus centum marchas in pecunia numerata.
Alia omnia invenimus in bono statu. Ipsa die videlicel in nativitate Beate Marice, celebravimus
per Dei gratiam, missam magnam in pontificalibus et procurati fuimus ibidem.
Summa procurationis
xv libre x solidi viii denarii Somme encadrée...
Aumenesches.
V. Idus. Septembris. Visitavimus abbatiam monialium de Aumenes
ches, verbo Dei, per eius gratiam, prius proposito. Ibi erant xlii moniales.
Precepimus regulam frequenter legi in latino et exponi in gallico, in capitulo. Confite
bantur quibus volebant fratribus transeuntibus. Diximus episcopo, qui visitacioni inter
erat nobiscum tunc, quod ipse certos deputaret eis confessores de ordine minorum, vel
alterius, prout videret expedire. Pluries remanebat refectorium vacuum videlicet quia
non comedebant insimul in eodem sed due et due, tres et tres, sparsim et socialiter
in cameris, carnibus vescebantur. Plures habebant cameras, habebant etiam quinque
ancillas. Precepimus abbatisse quod in dandis licenciis monialibus exeundi esset can
ta, videlicet quod prefigeret eis terminurn revertendi. Habebat quolibet unum panem quolibet
{230r} die, et quando aliquid residui erat, reservabant. Precepimus quod elemosine da
retur. Consuluimus eis quod comederent et viverent in communi et quod camere
amoverentur. Non servabant regulam propter paupertatem. Debebant vc libras.
Quia vero non potuimus in transitu vacare circa reformacionem status sui, prout opus
esset eis, diximus episcopo quod inspecta quadam ordinatione, quam bone memone G. quondam
episcopus Sagiensis super statu earum fecerat, de modo vivendi habito tamen cum abbatissa consilio
et tractatu, ordinaret prout videret utilitati monasterii, et honestati pariter, et salu
ti monialium expedire, observantiis regule insistendo prout posset.***
Ipsa die, pransi fuimus ibidem nos et episcopus Sagiensis, cum expensis earum. Licet autem
nobis in procuratione integra tenerentur tamen, propter earum paupertatem pertransivimus,
et prandio predicto contenti fuimus ea vice.
Siliacum.
Eadeem die, pernoctavimus in abbatia de Siliaco, Premonstracensis ordinis, cum expensis
monasterii.***
IIII. Idus. Septembris. Visitavimus apud Braiosam ubi erant tres monachi de Sau
muro. Non servabant regulam, nec habebant eam scriptam. Non iacebant in uno loco
insimul propter insufficientes domos. Utebantur passim carnibus, et raro aut nunquam
ieiunabant. Oliverus socius prioris frequenter venabatur, et ibat ad perdices cum rethe et fal
cone, et habebat tunc quoddam instrumentum in quo damtantur falcones, quod nobis displicuit,
pro eo quod erat ita in publico, et propter scandalum. Prior habebat secum duos armigeros
bricones et sororem propriam, qui non erant sibi nec domui multum necessarii prout nobis visum
fuit. Duo socii prioris erant male vestiti. Precepimus priori quod hoc emendaret. Debebant
circa xxx libras.
Ipsa die, procurati fuimus ibidem. Summa procurationis, vi libre v solidi Somme encadrée...***
Goffer.
III. Idus. Septembris. Pernoctavimus apud Sanctum Andream de Goffer, Cisterciensis or
dinis. Comedimus in refectorio cum conventu.***
II. Idus. Septembris. Celebravimus missam parrochialem, predicavimus
et confirmavimus, per Dei gratiam, apud Niciacum.***
Brees.
Ipsa die accessimus personaliter ad prioratum de Brees et visitavimus ipsum.
Ibi erant duo monachi Sancti Martini Sagiensis. Socius prioris non habebat, nisi
{230v} tonsuram clericalem, nec poterat promoveri propter insufficientiam litterarum.
Utebantur carnibus. Non servabant ieiunia nec habebant regulam scriptam.
Non habebant preter lx libras redditus et quum domus erant inhabiles ad
recipiendum nos pernoctavimus in castro domini regis, apud Falesiam, ipsa
die. Licet autem nobis idem prior in procurationc integra teneretur, tamen,
propter paupertatem prioratus, quittavimus cum ea vice pro centum solidis turonensibus.***