Apparat critique

  • Version par défaut
Pour citer cette page : Laboratoire de textes Norécrit, Registre des visites pastorales de l’archevêque Eudes Rigaud - 1249état d’établissement du texte annoté par Lise Levieux, sous la responsabilité de Elisabeth Lalou, consulté le . [En ligne : ]

Anno domini millesimo ducentesimo quadraginto nono

Non. Aprilis. Venimus Deivillam.

VIII. Id. Aprilis. Ibidem.

VII. Id. Aprilis. Ibidem.

VI. Id. Aprilis. Ibidem.

V. Id. Aprilis. Ibidem.

IIII. Id. Aprilis. Ibidem.

{14v} III. Non Id. Aprilis. Apud Belemcombram, cum expensis nostris.

II. Id. Aprilis. Apud Alacrem Montem.

Id. Aprilis. Ibidem.

XVIII. Kl. Maii. Ibidem.

XVII. Kl. Maii. Ibidem.

XVI. Kl. Maii. Apud Augum, cum expensis nostris.

XV. Kl. Maii. Apud Abevillam in Ponticio.

XIIII. Kl. Maii. Apud Musterolum.

XIII. Kl. Maii. Apud Boloniam.

XII. Kl. Maii. Apud Wicent.

XI. Kl. Maii. Ascendimus mare et aplicuimus Doure Douvre ; et, ipsa die, pernoctavimus venimus
Cantuariam et ibidem pernoctavimus.

Kl. Maii. Apud Roocestriam.

IX. Kl. Maii. Londonie.

VIII. Kl. Maii. Ibidem.

VII. Kl. Maii. Ibidem. Ipsa die,  [sic] [iuravimus] fidelitatem regi Anglie, de terra nostra, et ipse nobis
reddidit arreragia ipsius terre, a tempore
consecracionis nostre.

VI. Kl. Maii. Ibidem.

V. Kl. Maii. Apud GuendefortIncertitude..

IIII. Kl. Maii. Apud BinthewrdeA déterminer. .

IIII. Kl. Maii. Ibidem, et recepimus homagia et iuramenta hominum nostrorum.

II. Kl. Maii. Apud Windesores.

Kl. Maii. Londonie.

VI. Non. Maii. Ibidem.

V. Non. Maii. Ibidem.

IIII. Non. Maii. Apud Roocestre.

III. Non. Maii. Apud Cantuariam.

II. Non. Maii. Apud Dovram.

Non. Maii. Transfretavimus et pernoctavimus apud Wycentum.

VIII. Id. Maii. Apud Boloniam.

VII. Id. Maii. Apud Villam Abbatis.

{15r} VI. Id. Maii. Apud Augum, cum expensis nostris.

V. Id. Maii. Apud Alacrem Montem.

IIII. Id. Maii. Apud Deppam.

III. Id. Maii. Apud Alacrem Montem.

II. Id. Maii. Ibidem.

Id. Maii. Ibidem.

Radulphus de Aulaige, parrochianus Sancti Jacobi de Novo Castro, excommunicatus propter foagium
clericorum, iuravit stare mandatis ecclesie, et dedit plegios, Guilebertum, presbyterum Sancti
Jacobi de Novo Castro, et Willelmum Vavasseur parrochiani, et Gilonem Le Bas, parrochianos
ecclesie predicte.***

Ipsa die, ibidem.

Julianus Sarrazins, excommunicatoris a nobis, ad querelam presbyteri Sancti Petri de Novo Castro,
petiit absolvi a nobis et dedit plegios de emenda nostra, Droconem de Pontisara, castellanum
de Mortuo Mari, et Bartholomeum Fergant de Longa Villa ; et iuravit de stando iuri, et nos cum absolvi
fecimus.

Item, Bartholomeus Chevalier, excommunicatus quia noluit compellere dictum Julianum
ad sattisfactionem venire, ipsa die, petiit absolvi a nobis, et iuravit stare iuri
coram nobis, et dedit plegios in manu nostra de emenda, Johannem de Roie, militem, castellanum de Archis,
et castellanum de Mortuo Mari, et Bartholomeum Fergant, et nos ipsum absolvi
fecimus.

Item, petiit absolvi, si aliqua esset innodatus sententia a nobis, vel officiali nostro, et iuravit
stare mandatis ecclesie, et dedit plegios eosdem de emenda nostra.

XIIXVII. KI. Junii. Ibidem.

XVI. Kl. Junii. Ibidem.

XV. Kl. Junii. Ibidem.

XIIII. Kl. Junii. Ibidem.

XIII. Kl. Junii. Apud Belemcombre, cum expensis nostris.

XII. Kl. Junii. Apud Deivillam.

XI. Kl. Junii. Rothomagi.

X. Kl. Junii. In festo penthecostes, ibidem.

IX. Kl. Junii. Ibid Apud Dei Villam.

{15v} VIII. Kl. Junii. Ibidem.

VII. Kl. Junii. Ibidem.

VI. Kl. Junii. Ibidem.

V. Kl. Junii. Ibidem.

IIII. Kl. Junii. Rothomagi. Ipsa die, celebravimus sacros ordines.

III. Kl. Junii. Ibidem.

II. Kl. Junii. Ibidem, et celebravimus sinodum Maioris archidiaconatus Rothomagensis, et statuimus ut,
propter confusionem multitudinis maioris sinodi, semper celebraretur in die lune celebraretur
sinodus ipsa Maioris archidiaconatus.

Kl. Junii. Ibidem, celebravimus maiorem sinodum, et pernoctavimus apud Fraxinos.

IIII. Non. Junii. Apud Pontisaram, cum expensis nostris.

III. Non. Junii. Apud ChelliamChelamA déterminer.., cum expensis nostris.

II. Non. Junii. Apud Fare MonasteriumA déterminer., cum expensis nostris.

Non. Junii. Apud TresosA déterminer..

VIII. Id. Junii. Apud Jardinum Beate v Nostre Domine.

VII. Id. Junii. Ibidem.

VI. Id. Junii. Ibidem.

V. Id. Junii. Ibidem.

IIII. Id. Junii. Apud Paraclitum, Trecensis diocesis.

III. Id. Junii. Ibidem.

II. Id. Junii. Ibidem.

Id. Junii. Apud Naalliacum, cum expensis domini archiepiscopi Senonensis.

XVIII. Kl. Julii. Apud Nemosium.

XVII. Kl. Julii. Inter Ayssonam et Corbolium, in hospitali.

XVI. KI. Julii. Parisius.

XV. Kl. Julii. Ibidem.

XIIII. Kl. Julii. Apud Bellum Montem super Isaram.

XIII. KI. Julii. Apud Verbriam.

XII. Kl. Julii. Noviomi.

XI. Kl. Julii. Apud Roie.

X. Kl. Julii. Ambianis.

IX. Kl. Julii. Apud Albam Malliam, cum expensis nostris.

VIII. KI. Julii. Ibidem Les 2 lignes sont regroupées par une accolade suivie de Cum expensis nostris.

Cum expensis nostris.

{16r} VII. Kl. Julii. Apud Alacrem Montem.

VI. Kl. Julii. Ibidem.

V. Kl. Julii. Guellefontes.

IIII. Kl. Julii. BehiacumA déterminer..

Seranz.

III. Kl. Julii. Apud Seranz. Ut pernoctavimus et per ibidem debent nobis, pro procurarione, lxx solidos parisienses,
et farraginem pro equis et familia nostra. Visitavimus ibidem. Invenimus quod utuntur culcitris ; ipsis interdiximus
ipsos eas. Habent in redditibus xviixx libras, et debent circa xxx libras. Debent nobis, nomine procuracionis, lxx solidos parisienses.

Decanatus de Mullento.

II. Kl. Julii. Visitavimus decanatum de Mullento apud Chars facta.

Invenimus quod presbyter de Cordomange aliquando celebravit suspensus, et tenuit concubinam ; equitat in tabardo
et nimis discurrit. Item, presbyter de Corcellis non bene residet et non deferre solet cappam.

Item, presbyter de Harevilla non defert capam, nisi raro. Item, presbyter de Wamondeys operas suas
vendit, adnotatus est pro pecunia, et est contenciosus et ebriosus. Item, presbyter de Vallibus
negociator est et tenuit et adhuc tenet quamdam vineam, a quodam gartione cui tradidit
nummatas suas nimis caras ; non bene dicit horas suas, et quandocumque venit de lecto ad missam.

Item presbyter de Chars infamatus est de quadam soluta, nimis discurrit. Presbyter de CorcellisIncertitude..
non residet bene, nec defert capam. Presbyter de Longuesse infamatus est de Eugenia, parrochi
ana sua, et habuit ex ea pueros ; promisit nobis quod si alias super hiis infamaretur, haberet ecclesiam
suam pro resignata. Pernoctavimus apud Seranz, ipsa die, cum expensis propriis.

Kl. Julii. Visitavimus prioratum de Panes.

VI. Id. Julii pernoctavimus apud Panes.***

Pannes.

Kl. VI. Id. Non. Julii. Apud Pennes. Visitavimus prioratum, et procurati fuimus ibidem. Non habent nisi unum calicem
et unum missale. Non confitentur quolibet mense, secundum statuta pape Gregorii. Iniunximus quod confiteantur
secundum dicta statuta. Habent in redditibus cc libras ; debent bene xv libras. Utuntur carnibus ; interdiximus
eis omnino esum carnium, nisi quatenus regula permittit. Utuntur culcitris ; interdiximus eis culcitras, preterquam
in necessitate.

Decanatus de Maigniaco.

Ipsa die, visitavimus decanatum de Maigniaco, apud Maigniacum. Invenimus quod presbyter de Laica
Villa ebriosus est et incontinens. Item, presbyterprior de Maigniaco graviter infamatus est de
quadam que dicitur magistra et de uxore militis de Estrees. Presbyter de Maigniaco infamatus est de nimia
potatione, et maxime cum laicis, et de incontinencia, et quodam anno elapso, habuit puerum de ea. Presbyter de Genevilla infamatus est de ebriositate et est
inutilis ecclesie. Presbyter de Lerrevilla non venit ad capitula.

{16v} Item, presbyter de Sancto Claro notatus est de nimia potatione in taberna. Monuimus eos.

Ipsa die, visitavimus prioratum de Maigniaco. Ibi sunt tres canonici et sunt professi in ordine.
Non servant bene ieiunia regule. Habent denarios pro vestibus. Habent in redditibus iiiixx libras ;
obligati sunt debitis usque ad iiiixx libras. Prior notatus est de incontinencia, et hoc invenimus
in visitacione decanatus de Maigniaco, per multos presbyteros. Ipsa die, visitavimus prioratum de
Maigniaco, tres suit ibi canonici, non servant ieiunia regule ; habent denarios pro vestibus. Habent
in redditibus iiiixx libras parisienses; bene debent iiiixx libras.

Sancta Maria de Calvomonte Croix. .

V. Id. Non. Visitavimus prioratum Beate Marie de Calvo Monte non sunt ibi nisi duo monachi et debent
tres esse. Non confitentur singulis mensibus, secundum statuta pape Gregorii. Non habent
regulam scriptam, neque statuta. Non tenent capitulum, neque accipiunt venias. Non servant
ieiunia regule carnes comedunt sine necessitate. Utuntur culcitris, licet ipsos alias
super hiis monuerimus, et eisdem, hac vice, firmiter iniunximus, presente abbate suo de Sancto Gere
maro, quod defectus istos imple supplerent. Habent in redditibus c libras ; debent circa
xxx libras.

Leonis Curia.

IIII. IdNon. Julii. Visitavimus prioratum de Leonis Curia. Ibi sunt tres monachi. Habent
vixx libras redditus, et debent lxx libras parisienses. Ibidem invenimus defectus, videlicet quod carnes
comedunt et utuntur culcitris, licet alias inhibuerimus, et adhuc id districtius inhibu
imus. Debent nobis, pro procuratione nostra, iiii libras parisienses tantum.

Sanctus Martinus Pontisarensis.

III. IdNon. Julii. Visitavimus monasterium Sancti Martini Pontisarensis. Sunt ibidem viginti
quinque monachi. Habent novem prioratus in quolibet sunt duo monachi. Mulieres et laici
intrant, dominicis diebus, claustrum, incedendo ad processionem. Inhibuimus ne amodo intrent.
debent pensiones usque ad xvi libras parisienses. Habent triginta patronatus ecclesiarum. Comedunt
passim carnes in foraneis prioratibus. Iniunximus ut ab esu carnium abstineant,
nisi quatenus regula permittit. Bene debent xiic libras; habent m in redditibus.
Ibidem, pernoctavimus et procurati fuimus.

Sanctus Mellonis Pontisarensis.

II. IdNon. Julii. Visitavimus capitulum Sancti Mellonis Pontisarensis. Illud quod statuimus in anno
elapso plene non observaverunt. Campane non fuerunt refecte, nec suspense. Thesaurarius non vult
aliquid dare ad emenda vestimenta, sicuti et alii canonici. Pene statute non levantur pro defectibus : distri
ce iniunximus ut ebdomadarius penas statutas levet absque ulla remissione : quod si non fecerit, de bursa sua
persolvat. Inhibuimus ne Henricus, capellanus altaris regis, locet operas suas in aliis ecclesiis, velnec cantet alibi,
nisi in ecclesia sua, assidue. Item, iniunximus magistro Richardo de Torniaco quod si Henricus, capellanus predictus, moratus
fuerit per tres ebdomadas, cum absens fuerit per quinque ebdomadas, altare suum saisiat auctoritate nostra. Item,
iniunximus eidem ut thesaurarium per saisicionem reddituum quos percipit in ecclesia Sancti Mellonis
compellat ad ministrandum in ecclesia ea que debet ministrare in ipsa. Item, Richardus de Triguel
infamatus est de quadam garcia communi tamen non erat magnum scandalum; ipsum monuimus ut desisteret. Item,
magister Robertus infamatus de auceca cortilleri, et habuit puerum de quo adhuc iacet, nec est magnum scandalum ;
ipsum monuimus ut desisteret. Item, inhoneste se gerit ante hostium suum incedendo, nudos pedes,
{17r} in quodam operatorio ubi frequenter congregantur stulte mulieres ipsum monuimus ut desisteret a talibus.

Ipsa die, pernoctavimus apud Sanctum Martinum, cum expensis capituli Sancti Mellonis.***

Sanctus Petrus de Pontisarensis.

Ipsa die, visitavimus prioratum Sancti Petri Pontisarensis. Ibi sunt quinque monachi. Prior habet curam animarum
monachorum. Non habent statuta Gregorii pape scripta, non accipiunt venias in capitulo, neque faciunt capitulum.
Habent cc libras parisienses in redditibus; obligati sunt debitis usque ad cccc libras turonienses parisienses.***

Archidiaconatus de Pontisarensis.

Ipsa die, visitavimus archidiaconatum Pontisarensem. Ibi Comparuerunt duo de Sancto Maclovio, presbyter de
Sancto Andrea, presbyter Sancti Petri, presbyter de Aneliaco, de Linvilari, de Oeniaco, de Gerincuria et de
Puteolis. Invenimus quod presbyter Sancti Petri litigiosus est et rixatur cum parrochianis suis ; ipsum monuimus ut
ab hiis desisteret :

Ipsa die, pernoctavimus apud Sanctum Martinum Pontisarensem. Capitulum debet nobis, pro
procuratione nostra, centum solidos parisienses, et ministrare utensilia ad coquinam, et culci
tras et stramina.

Gisetium.

Non. Julii. Apud Gisetium. Visitavimus prioratum eiusdem loci. Ibi sunt sex monachi,
et debent esse septem. Non servant ieiunia regule, carnes comedunt, utuntur culcitris
redditus. Iniunximus eis ut ieiunia regule observent, ne utantur culcitris, et ab esu
carnium debeant abstinere. Habent in redditibus cccc libras turonenses ; non debent
quin tantumdem debeatur. Ibidem procurati fuimus.***

Cornu Cervinum.

VIII. Idus. Julii. Visitavimus prioratum de s Sancti Laurencii de Cornu Cervino,
et procurati fuimus ibidem movent de Josaphat Carnotensi quatuor sunt ibi monachi non
tenent capitula. Utuntur culcitris; iniunximus eis ut omnino a culcitris abstineant,
et venias accipiarit in capitulo. Redditus volent c libras ; debent xl libras.Croix..***

De priore de Maigniaco, quem graviter infamatum invenimus de incontinencia, habemus litteras,
quod si amplius oriatur infamia contra ipsum, veritati subnixa, vel talis de qua non posset se purgare, haberet
prioratum eo ipso pro resignato, et hoc iuravit nobis. Item, iuravit quod, infra octabas ascenscionis
assumptionis Beate Virginis, adibit sedem apostolicam, et litteras alicuius penitentiarii domini pape nobis afferet men
tionem facientes de facto suo. Item iuravit non amplius ad dictum prioratum non reversurus,
nec ibidem moraturus quousque a nobis fuerit revocatus.

{17v} *** Vilarceau.

VII. Id. Julii. Visitavimus prioratum de Villa Arcelli. Ibi sunt xxiii moniales et tres
alie laice sorores. Confitentur sexties in ham anno et communicant. Habent in redditibus
circa c libras ; debent circa l libras. Non computat nisi semel in anno priorissa. Ordi
navimus ut quolibet mense computent cum presbytero ipsius domus et duabus monialibus electis
ad hoc a conventu. Item, inhibius inhibuimus ne aliquam monialem reciperent, etiam
si abbatissa mitteret, propter paupertatem ipsarumCroix.. Ibi sunt tresquatuor moniales professe
tantum, videlicet Eustachiam, Comitissam, Ermengardis et Petronilla. Multe ipsarum habent
pellicias cuniculorum, leporum et vulpium. Comedunt in infirmitorio carnes absque ne
cessitate ; silencium aliqubi non servatur et claustrum non servatur. Silencium aliqubi non servatur et claustrum non servatur écrit au-dessus. Johanna de Aululari quondam exivit claustrum, et vixit cum quodam de
quo habuit puerum, et aliquando exit claustrum ut videat ipsum puerum puerum.
Item, infamata est de quodam qui vocatur Gaillardus. Isabella la Treiche murmuratrix
est contra priorissam et alias. Celleraria infamata est de quo am qui vocatur Philipus de
Vilarceau. Priorissa nuis remissa est, nec corrigit; non surgit. Jehanna de Alto
Villari vadit extra domum sola cum Gayllardo, et anno elapso habuit de ipso unum puerum
de eo. Celleraria infamata est de Philipo de Vilarcello et de quodam presbytero de patria sua.
Item, subpriorissa, de Thoma, quadrigario. Idonia, soror eius, de Crispinato, nec est annus quod ince
pit infamia. Item, prior de Gisorcio frequentat domum pro ipsa Idonia. Philipa de Rothomago,
de presbytero de Suentre, Carnotensis diocesis. Marguarita, thesauraria, infamata est de Ri
chardo de Genevilla, clerico. Agnes de Fonteneio infamata de presbytero de Guerrevilla, diocesis
Carnotensis. La Tooliere infamata de domino Andrea de Monciaco, militeCroix.. Omnes jan
nutriunt comam usque ad mentum ; ponunt crocum in peplis. Jacquelina recessit gravida
de quodam capellano qui propter hoc eiectus fuit de domo. Item, Agnes de Monte Securo
infamata est de eodem. Emengardis de Gisorcio et Johanna de Alto Villari se verberaverunt
ad invicem. Priorissa ebria est fere qualibet nocte. Preparant sibi singularia
{18r} prout possunt. Priorissa nec surgit ad matutinas, nec comedit in refectorio, nec
corrigit excessus. Super premissis autem sic duximus ordinandum et ad priorissam et conventum litteras direximus continentes. Restatorda.

Frater Odo, permissione divina, Rothomagensis, etc, dilectis filiabus priorisse et conventui de Villarcellis, salutem etc. Cum
nos in prioratu vestro multa nuper que ad statum communem pertinent invenimus corrigenda, et ex iniuncto nobis officio teneamur ea quantum
in nobis est ad statum reducere regularem volumus et ordinamus in primis quod divinum officium nocturnum pariter et diurnum, horis debitis et regulariter,
cum nota, et melius, prout ordo exigit, celebretur, et quod omnes, horis pulsatis, incontinenti ad ecclesiam conveniant, nisi infirme sint, aut de licencia
remaneant priorisse, vel illius que fuerit loco sui. Item, volumus et precipimus quod in choro, claustro, dormitorio et refectorio silencium regulariter
observetur, et quod post completorium aliqua non loquatur. Item, volumus et precipimus quod omnes simul dormiant in uno dormitorio, illud que simul
ingrediantur et egrediantur, et quod claves ipsius et claustri similiter fideliter custodiantur, nec in claustro pateat aliquibus aditus usque post primam,
et quod visitatrix, quantum ad dormitorium et alia que religioni congruunt, idonea et competens apponatur. Precipimus etiam quod intra septa claustri
non hospitetur vel iaceat aliqua secularis vel suspecta persona. Districte etiam precipimus ne aliqua egrediatur sine licencia et societate honesta, et quod
nulli detur nisi cum evidenti et rationabili causa. Item, precipimus quod nulle loquatur cum extranea vel suspecta persona, nisi obtenta licencia et cum socie
tate matura. Item, precipimus quod de cetero non apponatis crocum in peplis, nec habeatis superbias crispatas, nec zonas argenteas aut ferratas,
nec pelles varias aut silvestres, et quod comam non nutriatis ultra aures. Item, inhibemus ne de cetero in festis Innocentium et Beate Marie Magda
lenes ludibria exercentis consueta, induendo vos ; scilicet vestibus secularium, aut inter vos seu cum secularibus choreas ducendo, nec
extra refectorium comedatis, nec tunc nec alias in refectorio seculares recipiatis vobiscum. Item, volumus et precipimus quod si iurgium,
inter aliquas sorores, de verbis ad verbera processerit, utraque per eam que in crastino presidebit capitulo in gravi culpa ponatur et puniatur, secundum quod
protervitas et malicia meruerit delinquentis. Item, districte inhibemus ne aliquam de emissis sic illicenciate egressam seu aliquam
aliam de novo recipiatis sine nostra licencia speciali, nec in hoc etiam obediatis abbatisse, donec ad numerum competentem facultatibus
domus contigerit vos reduci. Volumus et precipimus quod singulis mensibus, vel ad minus singulis duobus mensibus, coram tribus electis
a vobis in capitulo idoneis et discretis, vocato ad hoc specialiter illo quem vobis procuratorem seu curatorem dederimus, de receptis
et misis fideliter computet priorissa, et bis in anno vel ad minus semel fiat generalis computacio de eisdem. Universas etiam
et singulas vos monemus ut communitatem que in religione observanda est, in vestibus, cibis, et aliis huiusmodi communiter observetis. Nec
aliquid de hiis que ad communem victum vel vestitum pertinent, vendatis seu detis propria voluntate,et si aliquid ab ami
eis receperitis, ad usus communes, et non proprios, applicetis. Item, statuimus et vobis iniungimus quod ad minus semel in
mense in vestro capitulo prescentes littere recitentur, pro certo habentes quod si negligentes vos invenerimus in hac
parte, conniventibus non poterimus oculis pertransire, quin manum exerceamus contra vos graviorem. Datum apud Salicosam,
in festo exaltacionis Sancte Crucis.***

Sanctus Martinus in Garenna.

Ipsa die, pernoctavimus apud Sanctum Martinum in Garenna, cum expensis prioris. Ibidem
visitavimus. Ibi sunt quinque monachi. Claustrum non servatur, neque silencium. Non accipiunt venias.
Non tenent capitulum et hoc dimittunt quia pauci. Non habent statuta pape Gregorii. Iniunximus
eis quod haberent. Habent in redditibus circa cl libras ; debent circa xxv libras. Multa habent
estauramenta.

Archiadiaconatus Wlcassini Normannie.

Gaaniacum.

VI. Id. Julii. Visitavimus prioratum de Gaaniaco. Ibi sunt iiiior monachi. Carnes comedunt.
Non servant ieiunia regule. Iacent super culcitras non tenent capitula, nec accipiunt venias. Prioratus
est in manu abbatis ; omnia eis ministrat. Inhibuimus ne carnes comedant, nisi in necessi
tate, et ne amplius iaceant super culcitras, nisi in causa necessitatis. Item, iniunximus eis ut
ieiunia regule observarent. Pernoctavimus ibidem, cum expensis prioratus.

{18v} SalicosaCroix..

V. Id. Julii. Pernoctavimus apud Salicosam, cum expensis prioratus, et visitavimus prioratum.
Ibi sunt xii canonici commorantes in conventu et totidem sunt foranei. Bene debent
xiiixx libras ; habent in redditibus cccc libras. Apud Vallem Corboni commoratur unus solus.
Iniunximus priori ut daret illi socium canonicum, vel revocaret eum ad claustrum.***

Decanatus de Gorniaco.

IIII. Id. Julii. Visitavimus decanatum de Gorniaco, Magister Walterus, presbyter de
Maiseriis, est penitenciarius. Invenimus quod capellanus de Pormor solet frequentare tabernas.
Presbyter de Vernonel infamatus est de uxore cuiusdam fabri. Item, verberavit prepositum de Vernonel,
contenciosus est et rixosus cum parrochianis. Presbyter de Penillosa negociator est et
emit vacas, et rixatur cum parrochianis. Presbyter de Giverniaco infamatus est, de quadam
de Rothomago, sed mortua est, et diu fuit excommunicatus. Presbyter de Quitriaco spoliatus fuit in
quodam lupanari apud Andeliacum. Presbyter de Baudemont non defert capam, non deser
vit in ecclesia et excommunicatus est. Presbyter de Boafle fuit infamatus de incontinencia.
Monuimus omnes.***

tercius III. Id. Julii. Apud Fraxinos.

II. Id. Julii. Ibidem.***

Decanatus de Velliaco.

Id. Julii. Visitavimus decanatum de Velliaco, apud Escoies. Invenimus quod Balduinus, capellanus
de Harquevilla, infamatus est de incontinencia. Odo, presbyter de Farsellis, infamatus est de quadam
que vocatur Agnes, et est soluta ; dimittit ecclesiam suam maleofficialam. Guillelmus, capellanus
de Domesnilio, infamatus est de quadam. Presbyter de Dauboto, excomunicatus pro cruce et pro decima
regis, celebrat excomunicatus ; infamatus est de furto, de receptatione latronum ; male residet et dimitit
ecclesiam inofficiatam. Presbyter de Noeriis infamatus est de quadam que est modo coniugata, et est bellige
rosus. Presbyter de Basquevilla infamatus est de multis mulieribus, et nullam habet propriam.
Persona de Harquevilla non facit deserviri in ecclesia sua. Presbyter de Cuvervilla vendit crismalia.
Petrus, presbyter de Ogerivilla, confessus est quod tenet et accipit firmas. Presbyter de Chauvincort
infamatus est de incontinencia. Presbyter de Fonte non residet in ecclesia. Monuimus illos qui presentes erant,
et diximus decano ut citaret presbyteros de Noiers, de Dauboto et de Farsellis. Item, invenimus
quod archidiaconus, quando visitat tres ecclesias vel quatuor, accipit ab unaquaque procuracionem integram. Simon,
presbyter de Chauvincort, iuravit quod si alias infamatur de incontinencia, de qua non posset se purgare, ecclesiam
haberet eo ipso pro resignata ; et iniunximus eidem ut infra nativitatem Beate Virginis adeat sedem
apostolicam, et impetret absolucionem suam a sentencia Galonis et irregularitate et de decima regis.

{19r} Iniunximus presbytero de Fonte quod infra natalem Domini faceret edificaret domum in parrochia sua,
ita quod ibidem moretur et resideat ibidem, et deserviat sicut debet; quod promisit se facturum.***

Ipsa die, pernoctavimus apud Fraxinos.***

Decanatus de Gisortio.

XVII. Kl. Augusti. Visitavimus decanatum de Gisorcio, apud Noion Siccum.

Alvereius de Sancta Austreberta habet in heremo suo duas moniales secum, nec scit
celebrare missam, et periculum est ibi. ***Presbyter de Puceio infamatus fuit de quadam que vocatur
Johanna ; correctus fuit ab archidiacono. Presbyter de Manequevilla surdus est. Presbyter de Noione Sicco
infamatus est de Philipeta. Presbyter de Lerreleau infamatus est de incontinencia. Presbyter
Sancti Eligii¸ infamatus est de quadam que iacet in parrochia sua Sancti Dionisii de Fermen.
Presbyter de Bernovilla solebat venari cum domino Guillelmo de Besu. Decanus audit
causas maiores. Presbyter Sancti Martini infamatus est de quadam de Estripegniaco que
vocatur Isabelleta, et hoc confessus est. Ipsum monuimus et omnes alios. De capis et de veniendo
ad capitula, statuimus ut in aliis capitulis.

Ipsa die, pernoctavimus apud Fraxinos.

XVI. Kl. Augusti. Ibidem.

Mons Duorum Amantium.

XV. Kl. Augusti. Pernoctavimus apud Montem Duorum Amantium, cum expensis domus. Visitavimus
in crastino. Invenimus quod ibi sunt xii canonici. Habent in redditibus cccc xl libras; debent
circa vixx libras, et bene debetur eis tantumdem. In capella de AutyeA déterminer. est unus canonicus solus ;
precipimus ut revocaretur ad claustrum, vel daretur ei socius. Omnia alia invenimus in bono statu.***

XIIII. Kl. Augusti. Pernoctavimus apud Goiacum, cum expensis nostris.

XIII. Kl. Augusti. Apud Deivillam.

XII. Kl. Augusti. Ibidem.

XI. Kl. Augusti. Ibidem.

X. Kl. Augusti. Ibidem.

IX. Kl. Augusti. Ibidem.

Sanctus Victor.

VIII. Kl. Augusti. Pernoctavimus apud Sanctum Victorem in Caleto. Ibi sunt xix monachi. Duos habent
prioratus, unum in Anglia, et alium citra mare. Habent in redditibus circa dc libras ; debent circa cc libras ;
nichil ad usuras. Invenimus quod Robertus de Sancto Amando murmurator est et inventor mendaciorum ;
ipsum monuimus.

{19v} Aufayacum.

VII. Kl. Augusti. Pernoctavimus apud Aufaiacum, cum expensis prioratus, et visitavimus ibidem. Sex sunt ibi mo
nachi. Bene non servant ieiunia regule, carnes comedunt absque necessitate. Debent circa viixx libras ;
habent in redditibus circa cccc libras.

VI. Kl. Augusti. Apud Alacrem Montem.

V. Kl. Augusti. Ibidem.

IIII. Kl. Augusti. Apud Depam.

III. Kl. Augusti. Apud Alacrem Montem.

II. Kl. Augusti. Ibidem.

Kl. Augusti. Apud Longam Villam, et dedicavimus capellam leprosarie eiusdem ville, in ho
nore Beate Marie Magdalene.

IIII. Non. Augusti. Apud Wanchiacum, cum expensis prioratus. Nulli sunt ibi monachi.

III. Non. Augusti. Apud Evremodium, cum expensis prioratus. Invenimus prout in alia
visitacione contenta in tercio folio, excepto quod non comedunt carnes. Non sunt ibi nisi
octo monachi, et solent esse xii. Non habent statuta pape Gregorii.

Croix..II. Non. Augusti. Fuimus apud Ulteriorem Portum, cum expensis monasterii. Visi
tando invenimus quod ibi sunt viginti monachi. Quatuor habent prioratus. In prioratu
de Virevilla est quidam monachus solus ; ordinavimus quod addatur ei socius, vel ille solus revo
cetur ad claustrum. Omnes sunt sacerdotes, preter tres ; non habent terminos statutos
confitendi; precepimus quod quolibet mense confiterentur ad minus, iuxta statuta pape Grego
rii. Habent in redditibus mc libras; debent circa cccc et iiiixx libras ; nichil ad usuras :
debent pensiones, uni clerico xxx solidos, filio domini Roberti de Bello Monte x libras parisienses.***

Non. Augusti. Fuimus apud Augum. Visitavimus ibidem. Invenimus quod ibi sunt xxxii canonici.
Omnes sunt sacerdotes, preter septem. Non providetur sufficienter infirmis in infirmitorio.
Facto compoto per abbatem Radulphum et abbatem Axelini de Sancto Victorio Parisiensis
Habent dd mcc libras in redditibus ; debent d lxx libras ii solidi vi denarius minus circa m libras.

Claustrum bene non custoditur. Silencium bene non servatur in mensa.
Frater Robertus de Depa infamatus est de incontinencia. Coquinarius noluit facere officium suum
quia abbas, ei abstulerat equum suum, cumlicet vellet eidem ministrare alium.

VIII. Id. Augusti. Fuimus apud Fulcardi Montem, cum expensis monasterii.

{20r} VII. KlId. Augusti. Apud Bellum Becum, cum expensis monasterii.

Bures.

VI. Id. Augusti. Apud Buras. Ibi sunt
duo monachi ; non servant ieiunia
regule et comedunt carnes.
Monuimus eos ut abstinerent
et ie a carnibus, et ieiunia regule
observarent. Omnes redditus
ipsorum cadunt in usus prioratus
de Prato Rothomagensi.

VI. Id. Augusti. Apud Alacrem Montem.

V. Kl. V. Id. Augusti. Ibidem.

IIII. Id. Augusti. Ibidem Apud Depam.

III. Id. Augusti. Apud Alacrem Montem.

II. Id. Augusti. Apud Braquetuit.

Id. Augusti. Apud Dei Villam.

XIX. Kl. Septembris. Rothomagi.

XVIII. Kl. Septembris. Ibidem.

XVII. Kl. Septembris. Apud Dei Villam.

XVI. Kl. Septembris. Ibidem.

Sanctus Laudus.

XX XV. Kl. Septembris. Procurati fuimus apud Sanctum Laudum. In crastino, visitavimus ibidem.
Invenimus quod ibi sunt xvi canonici commorantes, et quatuor extra, duo apud Temericuriam, et alii
Croix dans la marge gauche..duo apud Crissiacum. Novem sunt presbyteri. Ter confitentur in anno. Iniunximus eis quod quater ad minus
confiteantur in anno. Clausura claustri bene non custoditur ; seculares passim intrant, claustrum.
Iniunximus quod firmaretur claustrum, vel custos apponatur ad hostium, ne seculares ita passim
intrent. Habent in redditibus septingentas libras ; debent circa quingentas libras ; debent
pensiones circa xvii libras et dimidiam annuatim. Habent circa duodecim patronatus ecclesiarum. Robertus,
canonicus, notatus fuit de incontinencia de quadam coniugata apud Temericuriam, bene est biennium
elapsum ; correctus fuit per priorem.Travail
Mot dans la marge de gauche : à voir sur le manuscrit.

Unus est apponen
dus pro conventu, ad
audiendum compotum
prioris..

XIIII. Kl. Septembris. Apud Montem Sancte Katerine, cum expensis monasterii. Non visitavimus, propter infirmitatem nostram.

XIII. Kl. Septembris. Ibidem, cum expensis nostris.

XII. Kl. Septembris. Ibidem, cum expensis nostris.

XI. Kl. Septembris. Apud Noionem. Visitavimus ibidem. Invenimus quod aliqui monachi aliquando exibant claustro,
absque licencia ; inhibuimus ne amplius exirent. Item, invenimus quod culpe non bene corrigebantur in
capitulo; precepimus ut melius corrigerentur. Item, invenimus quod aliqui ipsorum culcitris utebantur ;
precepimus ut omnino removerentur. Item, invenimus quod frequenter et communiter comedebant
carnes; precepimus ut ab usu carnium abstinerent. Item, invenimus quod bene non observa
bant silencium. Item, invenimus quod habent in redditibus d libras, et bene debent cc libras.

X. Kl. Septembris. Fuimus apud Fraynes.

VIIII. Kl. Septembris. Ibidem.

{20v} VIII. Kl. Septembris. Recepimus ibidem ad capellam Sancti Martini Legaillart, ad
presentacionem Johannis de Sancto Martino, militis, Galterum de Sancto Martino,
clericum, et eum institui mandavimus in eadem, per decanum de Augo.

VII. Kl. Septembris. Ibidem.

VI. Kl. Septembris. Apud Insulam Dei, Premonstracensis ordinis, cum expensis monasterii.

V. Kl. Septembris. Apud Bellum Locum. Invenimus ibidem sunt xiii canonici et in prioratibus
x canonici. Apud Montem medium est quidam solus canonicus ; ordinavimus et iniunximus ut corri
geretur. Item, ibi sunt duo fratres laici. Omnes sunt sacerdotes, excepto uno. Habent in
redditibus cccc l libras ; debent circa viiixx libras, sed nichil ad usuras. ***

IIII. Kl. Septembris. Ibidem, cum expensis nostris.***

III. Kl. Septembris. Apud Dei Villam, et ipsa die, apud Pratum Rothomagensem, compromisimus. Nos, et dominus Nicholaus
de Hotot, miles, de contencione que inter nos erat. In magistrum Guillelmum, archidia
conum in Wlcassino Francie, Rogerum de Brilliaco, personam ecclesie de Bretevilla, et
dominum Robertum de Beusemonchel, militem, promisit ita videlicet quod ipsi inquirerent
de iure utriusque partis, et inquisita veritate, unicuique nostrum ius suum super ipsa contencione, et hoc
iuraverunt coram nobis se facturos fideliter. Nos autem, in verbo archiepiscopi, et idem Nicholaus, per suum iuramentum
promisimus, et cuiusquisque nostrum, sub pena quingentarum marcharum argenti, absque
rancore aliquo et malivolencia cuiuscunque, quod ratum haberemus et gratum quicquid ipsi
arbitri vel duo ipsorum in unam sententiam concordantes duxerint, secundum quod inquisierint arbitrandum.
Ex parte vero nostra fuerint plegii obligaverunt se plegios per fidem suam pro pena abbas
de Becco, Guillelmus de Rovreio, Anselmus Ansellus de Braya, Nicholaus de Sancto Martin Germa
no, miles milites, et Guillelmus de Cambremer, decanus de Sepulcro Cadomensi, quilibet pro quinta
parte et pro defectu, si ibi sit. Pro domino Nicholao, simili forma fuerunt plegii Gaufridus Martel,
Guillelmus de Werneval, Petrus de Canovilla, Guillelmus de Rovreio, et Johannes de Sancto
Martino, milites. ***

{21r} ***II. Kl. Septembris. Ibidem.

Kl. Septembris. Apud Fraxinos.

IIII. Non. Septembris. Ibidem.

III. Non. Septembris. Visitavimus ecclesiam et capitulum de Andeliaco. Solent ibi esse octo prebendule ; revo
cate sunt, ita quod ibi non sint nisi due. Illi duo non faciunt residenciam ; ordinavimus quod saisirentur red
ditus, quia non residebant. SacristaSacrista matricularius aliquando tardius vel minus cito pulsat,
horas. Iniunximus ei ut pulset horis debitis, alio Trou. .quin puniatur per decanum.
lbidem debent celebrari due misse; aliquando rema Trou. .nent misse propter defectum ebdo
madariorum. Statuimus quod ebdomadarius, qui defectum fecerit in missa, persolvat praesentia xviii denarios, pro quolibet
defectu, dividendos in communi. Obiurgant et murmurant in choro dum celebratur divinum
officium ; istud districtius inhibemus. Item, aliqui multociens vadunt in ecclesiam sine superlicio,
in rocheto ; aliqui in capa, sine superlicio et rocheto. Non faciunt pausaciones in psalmodia,
immo cantant eam cum nimia precipitatione. Iniunximus decano ut emendari faceret istud.
Aliqui sedent in choro aliquo cum deberent in psalmodia, videlicet in festis apostolorum et duplicibus.
Iniunximus decano ut id faceret emendari. Item, ordinavimus quod in maioribus festis, sacrista
faciat tabulam prout solet, et lectiones abscultet. Item, statuimus ut omnes illi qui tenent ecclesias
decanatus de Andeliaco, quolibet mense conveniant capitulum prout in aliis decanatibus, et quod decanus
puniat non venientes, et levet decem solidos pro quolibet defectu.

Ipsa die, pernoctavimus apud Fraxinos, cum expensis nostris.

II. Nonas Septembris. Apud Velliacum, cum expensis prioratus. Nulli sunt ibi monachi tamen
solent ibi esse tres.

Nonas. Septembris. Mandavimus priori Sancti Audoeni de Gisorcio ut prepararet nobis procuracionem
nostram qui noluit facere. Ipsa die, pernoctavimus apud Calvum Montem, cum expensis nostris.

{21v} VIII. Id. Septembris. Cum expensis nostris, apud Pontisaram.

VII. Id. Septembris. Parisius.

VI. Id. Septembris. Ibidem.

V. Id. Septembris. Pontisaram.

IIII. Id. Septembris. Ibidem Les 2 lignes sont regroupées par une accolade suivie cum expensis nostris..

Cum expensis nostris.

III. Id. Septembris. Apud Gayllonellum, Premonstracensis ordinis, cum expensis prioratus.

Sede id II. Id. Septembris. Apud Ruppem Guidonis cum expensis prioratus.
Visitavimus diligenter. Ibidem ibi sunt quatuor monachi sacerdotes. In bono statu invenimus
eos, circa spiritualia ; et quia venerant ibi recenter. Responderunt quod bene nesciebant statum temporalium hiis
interfuerunt socii nosti : frater Guillelmus de Guerchia, frater Walterus de Mineriis, magister Stephanus
de Lorriaco, Adam de Sacro, et Johannes de [illisible] Caritate, clericus. Quia vero allegabant
quod pro procuracione debebant nobis tantum xl solidos parisienses et Nos eisdem diximus et prefiximus ut infra festum
omnium sanctorum, per litteras dicant, vel alias, quod non teneantur ad plura.

Id. Septembris. Apud Salicosam, cum expensis nostris Cum expensis nostris relié aux trois lignes suivantes..

XVIII. Kl. Octobris. Ibidem.

XVII. Kl. Octobris. Ibidem.

XVI. Kl. Octobris. Ibidem.

XV. Kl. Octobris. Apud Fraxinos.

XIIII. Kl. Octobris. Celebravimus ordines apud Fraxinos Andeliacum, et pernoctavimus apud Fraxinos.

XIII. Kl. Octobris. Apud Salicosam, cum expensis propriis.

XII. Kl. Octobris. Ibidem, cum expensis propriis.

XI. Kl. Octobris. Apud Gisetium, cum expensis nostris.

X. Kl. Octobris. Apud Argentolium, cum expensis nostris.

IX. Kl. Domini  [sic] [Octobris] . Bone memorie Galterum, episcopum Parisiensem, tradidimus sepulture, in choro cathedralis ecclesie.

Ipsa die, pernoctavimus apud Gornaium super Marnam.

VIII Kl. Octobris. Apud Colommerum in Bria.

VII. Kl. Octobris. Apud Sezannam .

VI. Kl. Octobris. Apud Jardinum Beate Marie.

V. Kl. Octobris. Ibidem.

IIII. Kl. Octobris. Apud pla Paraclitum.

{22r} III. Kl. Octobris. Apud Trecas.

II. Kl. Octobris. Apud Barum super Secanam.

Kl. Octobris. Apud Castellionem super Secanam.

VI. Non. Octobris. Apud Chancellos.

V. Non. Octobris. Apud Floriacum.

IIII. Non. Octobris. Apud Belnam.

III. Non. Octobris. Apud Cabilonem.

II. Non. Octobris. Apud Tornuz.

Non. Octobris. Apud Masticonem.

VIII. Id. Octobris. Apud Ansam.

VII. Id.  [sic] [Octobris.] Lugduni.

VI. Id.  [sic] [Octobris.] Ibidem.

V. Id.  [sic] [Octobris.] Ibidem.

IIII. Id.  [sic] [Octobris.] Ibidem.

III. Id.  [sic] [Octobris.] Ibidem.

II. Id.  [sic] [Octobris.] Ibidem.

Idus.  [sic] [Octobris.] Ibidem.

XVII. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem Novembris remplace octobris dans les 12 lignes suivantes. Signalé par une accolade...

XVI. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

XV. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

XIIII Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

XIII. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

XII. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

XI. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

X. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

IX. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

VIII. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

VII. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Ibidem.

VII. Kl. Octobris [sic] [Novembris] . Apud Villam Francam.

{22v} VI. Kl. OctobrisNovembris. Masticoni.

V. Kl. Octobris Novembris. Apud Tornuz.

IIII. KI. Novembris. Apud Cabilonem.

III. Kl. Novembris. Apud Belnam.

II. Kl. [sic] [Novembris] Ibidem.

Kl.  [sic] [Novembris] Ibidem.

IIII. Non. Novembris. Apud Floriacum.

III. Non. Novembris. Apud Percetiam.

II. Non. Novembris. Apud Castellionem super Secanam.

Non. Novembris. Apud Barrum super Secanam.

VIII. Id. Novembris. Trecis.

VII. Id. Novembris. Apud Paraclitum.

VI. Id. Novembris. Ibidem.

V. Id. Novembris. Apud Crucem in Bria.

IIII. Id. Novembris. Apud Tornant.

III. Id. Novembris. Parisius.

II. Id. Novembris. Pontisare, cum expensis nostris.

Id. Novembris. Apud Salicosam Sanctum Martinum in Garenna.

XVIII. Kl. Decembris. Apud Salicosam.

XVII. Kl. Decembris. Apud Montem Duorum Amantum.

XVI. Kl. Decembris. Apud Sanctam Katerinam, cum expensis nostris.

XV. Kl. Decembris. Apud Deivillam.

XIIII. Kl. Decembris. Ibidem.

XIII. Kl. Decembris. Ibidem.

XII. Kl. Decembris. Apud Aufaiatum, cum expensis nostris.

XI. Kl. Decembris. Apud Alacrem Montem.

X. Kl. Decembris. Ibidem.

IX. Kl. Decembris. Ibidem.

VIII. Kl. Decembris. Ibidem.

VII. Kl. Decembris. Apud Novum Castrum cum expensis prioratus de NogentoIncertitude... Nulli sunt ibi monachi.

VI. Kl. Decembris. Apud Deivillam.

V. Kl. Decembris. Rothomagi.

IIII. Kl. Decembris. Ibidem.

III.Kl. Decembris. Apud Deivillam.

II. Kl. Decembris. Ibidem.

{23r} Ouvilla.

Kl. Decembris. Apud Ouvillam, et visitavimus ibidem. Habent cccc libras in redditibus ; debent
circa ixxx libras. Unus non clamat alium.***

Iniunximus priori quod Johanni Gallico, qui septies exierat de ordine, parari faceret in aliquo ducticulo
domus locum ubi esset, de quo non liceret ei exire, et haberet librum in quo decantaret horas suas, et
si inde exiret, eiceretur in perpetuum de ordina. Item, inhibuimus ei ne cura aliquo loqueretur, canonico vel
seculari, nisi cum daretur super hoc licencia a priore.

IIII. Non. Decembris. Ibidem pernoctavimus, ibidem cum expensis prioratus de Estoutevilla. Prior
non erat ibi, et ideo non visitavimus.***

Basquevillam.

III. Non. Decembris. Apud Basquevillam, cum expensis prioratus. Invenimus quod utuntur culcitris.
Interdiximus eis omnino culcitras. Inhibuimus ne exirent claustrum soli neque illicenciati. Habent in red
ditibus circa cc libras ; debent circa xl libras. Prior non computat de statu domus sue. Iniunximus
priori ut quater in anno computet de statu domus.***

II. Non. Decembris. Apud Longum Oculum, cum expensis domus. Nulli sunt ibi monachi.

Non. Decembris. Ibidem, cum expensis nostris.

Walemont.

VIII. Id. [sic] [Decembris] Apud Walemont. Visitavimus ibidem. Invenimus [quod] non legunt statuta pape
Gregorii. Iniunximus quod legerent ea, ut statutum est. Habent deceni patronatus ecclesiarum.
Alia invenimus prout in alia visitacione, que continetur in xiiii folio.

VII. Id. Decembris. Ibidem.

VI. Id. Decembris. Apud Monasterium Villare, cum expensis monasterii. Visitavimus abbatissam
in capitulo. Omnia invenimus circa eam in bono statu.

V. Id. Decembris. Apud Guerardi Villam. Tres habent prioratus. Unus canonicus solus est
apud Bellum VisumA déterminer.. Bene debent xl libras, et bene debetur eis circa c libras, et habent bene estaura
menta usque ad nova.

IIII. Id. Decembris. Apud Bellum Campum, cum expensis domini Gaufridi Patrenostre.

III. Id. Decembris. Apud Votum, cum expensis monasterii. Ibidem venit ad nos dominus Guillelmus de Auri
cherio, excommunicatus quia impediebat possessionem magistri Petri de Sancto Germano, de ecclesia de Anguervilla
quam eidem contuleramus propter processum temporis, et presentibus ibidem, magistro Guillelmo de Saana,
{23v} archidiacono Wlcassini Francie, fratre Guillelmo de Guerchia, ordinis minorum, magistro Theobaldo
de Grandi Villari, archArnulpho de Jocro, magistro Hugone de Corteriaco, clericis nostris, Guillelmo de Rovreio,
Guillelmo de Buesevilla, militibus, et militis aliis clericis et laicis, petiit a nobis absolucionem suam, in forma
ecclesie ; promisit que per iuramentum suum emendare ad voluntatem nostram, tam iniuriam nobis illatam,
quam dicto magistro perturbationem predictam et excomunicationem et fructuum absportacionem et violenciam et omnia
que ad negocium istud pertinent, et de emenda fuerunt plegii, Nicholaus de Hatot, Petrus
de Quenovilla, milites ; cambellanus de Tancarvilla et Johannes Malet, qui presentes erant
et se obligaverunt plegios ad hec omnia facienda.

Sanctus Wandregisilus.

II. Id. [sic] [Decembris.] Apud Sanctum Wandresigilum, cum expensis monasterii.

Id. Decembris. Ibidem. Visitavimus. Invenimus quod ibi sunt xxix monachi et solent esse xl.
Habent prioratus x. Non habent altaria nisi tria, nec sufficiunt ad celebrandum fratribus. Iniunximus ut
sibi provideant de pluribus que sufficiant. Sunt aliqui qui non ita sepe celebrant ut deberent. Seculares
intrant claustrum aliquando et maxime isto tempore, propter operarios. Elemosina habet in redditibus cc
libras. Comedunt carnes in prioratibus. Iniunximus abbati quod emendaret et faceret abstineri a car
nibus. Habent in redditibus citre mare mmmm libras. Abbas non computat quater in anno, ut
ordinaveramus. Iniunximus abbati ut quater in anno computet. Debent circa m libras tantum.
Plura habent estoramenta et sufficiencia usque ad annum. Debent pensiones animas circa viiixx libras et vi libras.
Iniunximus abbati ut prioratus foraneos sepius et diligencius visitaret. Item, iniunximus abbati quod signifi
caret conventui et traderet in scriptis quantum affirmabuntur, firme ipsorum quolibet anno. Item,quod redi
gat in scriptis, et tradat conventui, debita monasterii , que debet et que debentur ei, et quibus personis
debetur, et que persone debent ei, et quantum. Item, iniuximus abbati ut diligencius videret et scruta
retur archas monachorum et caerolas, vel faceret scrutari.***

XIX. Kl. Decembris. Apud Gimegios, cum expensis monasterii. Visitavimus ibidem, et invenimus quod car
nes comeduntur in prioratibus foraneis, et precepimus abbati ut hec districtius emendaret. Habent
in redditibus mmmm ccc libras turonenses ; debent circa ixc libras ; debent pensiones cir
ca xxii libras et xxx marchas. Infirmis non dicitur officium in infirmitorio; precepimus
ut eis amodo diceretur. Minus sufficienter ministratur infirmus ibidem claustralibus, quia non habent
sufficientem cooperturam in lectis suis ; ordinavimus quod unicuique iusta necessitatem suam
ministratur coopertura. Item, aliquibus de causis, mandavimus abbati ut coquinarium et celle
rarium ab suis officiis amoveret.***

{24r} XVIII. Kl. Januarii. Fuimus apud Sanctum Georgium, et visitavimus ibidem. Invenimus quod ibi sunt viginti
monachi. Aliquando comedunt carnes absque necessitate ; eisdem interdiximus esum carnium, nisi quatenus
regula permittit. Item, aliquando comedunt ante horam, absque licencia ; statuimus quod qui ante horam come
derit, in crastino ieiunet in pane et aqua et teneatur in eadem omnimodo silencio, ipsa die, nec abbas vel prior
vel aliquis alius possit, absque nostra licencia, misericordius agere cum eodem. Item, statuimus quod quicunque non
fuerit confessus quolibet mense, pena dicta superius puniatur in crastino mensis elapsi. Habent in redditibus
mc libras; debent circa cc libras, et debetur eis circa cccc libras. Iniunximus abbati ut ter in
anno computet cum aliquibus electis a conventu.***

XVII. Kl. Januarii. Apud Deivillam.

XVI. Kl. Januarii. Ibidem.

XV. Kl. Januarii. Ibidem.

XIIII. Kl. Januarii. Ibidem. Apud Sanctum Matheum, et celebravimus ordines apud Pratum.

XIII. Kl. Januarii. Ibidem.

XII. Kl. Januarii. Ibidem. Apud Deivillam.

XI. Kl. Januarii. Ibidem. Ipsa die, fuimus apud Sanctum Audoenum, et fecimus ordinacionem secundum ea que inventa fuerunt per visitacionem
nostram ibidem. Ordinacio continetur inferius.

X. Kl. Januarii. Ibidem. Rothomagi.

IX. Kl. Januarii.Ibidem. Rothomagi.

VIII. Kl. Januarii. Ibidem. Natalis Domini.

VII. Kl. Januarii. Apud Sanctum Matheum et celebravimus ordines apud Pratum Apud Aufayum, cum expensis propriis.

VI. Kl. Januarii. Ibidem Apud Alacrem Montem.

V. Kl. Januarii. Ibidem apud Corvillam Ibidem.

IIII. Kl. Januarii. Ibidem.

III. Kl. Januarii. Ibidem.***

Ordinacio quam fecit
apud Sanctum Audo
enum Rothomagum.

Frater Odo, permissione divina, Rothomagensis ecclesie minister indigus, dilectis filiis, abbati et conven
tui Sancti Audoeni Rothomagensis. Salutem eternam in Domino Ihesu Christo ad vestrum monasterium ex iniuncto nobis officio
pacis accedentes visitacionis officium impensuri, quedam ibidem invenimus corrigenda que sub dissimulacione transire
nolumus nec debemus. Cum igitur sacrosanctum et venerabile corpus Christi, quod cum omni cura et diligencia custodiendum est
et cum reverencia et honore iuxta canonicas sanctiones, minus honeste pendere invenimus et servari, volumus et statu
imus quod circa predicta cura omnimoda adhibeatur. Item, volumus et statuimus quod amotis incompetentibus et inhonestis alta
rium ornamentis et maxime corporalibus, in quibus involvitur verissimum corpus Christi, mundis et decentibus singula alta
ria muniantur. Item, cum non sit accipere invenerimus antiquum ecclesie servicium in aliquibus deturbatum, vo
lumus et statuimus quod integre et honeste fiat tam diurnum quam diurnum officium, secundum antiquam consuetudinem, nisi vobis
super premissis alias fuerit dispersatum. Item, cum non sit personarum accepcio apud Deum, volumus et tibi, abbas, precipimus
ut, cum in monasterio tibi commisso aliqui recipiendi seu instituendi fuerint monachi, carnis et patrie affectione
remota, tales recipias per quos religionis observancia vigere valeat, et divinum fiat, officium secundum quod superius
est expressum. Item, cum intellexerimus tam priores quam monachos in prioratibus commorantes in esu carnium
contra statuta regule peccare continue, tibi, abbas , iniungimus Ut excessus huiusmodi corrigere non postponas, si Dei et nostram
evadere volueris ultionem. Item, ne de monachorum personis, qui divinis deputati sunt officiis, aliqua mala suspicio habeatur,
{24v} inhibemus ne aliquis monachus, absque societate honesta et sine licencia illius qui secundum regulam potest ei concedere,
abbatiam exire vel per villam solus incedere presumat ; quod si presumpserit, per duas sextas ferias sequentes a vino
abstineat, preter alias penas sibi secundum regulam infligendas. Item, cum circa observanciam ieiuniorum regule
multos invenerimus delinquentes et maxime itinerantes, et alios in cameris comedentes, inhibemus ne aliquis, alicuius
officii¸ seu dignitatis pretextu, ab huiusmodi observancia contra regulam eximatur, et qui in hoc invenietur culpabilis puni
atur per penam superius annotatam. Item, inhibemus ne aliquis monachus in aliquo vestrorum solus locorum vel prioratuum
solus commoretur, et si plures quam duo in aliquo vestrorum prioratuum esse consueverint, ipsorum numerum suppleri volumus et mandamus,
cum divinum cultus minui non debeat sed augeri. Elemosina autem que fuit sicut intelleximus diminuta, more soli
to vel largius si commode possit fieri , distribuatur secundum quod sustinere poterunt vestri monasterii facultates. Item, inhibemus dis
trictius ne pensiones dentur decetero alicui persone, nisi inconveniente auctoritate apostolica vel licencia superioris, cum huiusmodi pen
sionibus intellexerimus vestrum monasterium multipliciter aggravatum. Item, volumus quod si statuta felicis memorie
Gregorii pape habetis in scriptis, ea prout ibidem statutum est, legi latinis verbis et gallicis faciatis ; quod si ea non habeas,
tibi, abbas, iniungimus ut infra mensem, post susceptionem presencium, eadem scribi facias, et secundum quod dictum est,
in capitulo legi, et que ibidem scripta sunt facias firmiter observari et maxime quantum ad confessiones singulis
mensibus faciendas, et quantum ad computaciones quas coram aliquibus a conventu specialiter deputatis, ad minus ter
in anno, fieri volumus et mandamus. Item, cum illum, qui vestes novas tenetur aliis dares, invenimus non compe
tenti tempore reddere quod tenetur, et eos qui recipiunt non reddere veleres in receptione novarum,
volumus quod circa hec, absque personarum acceptione, statuta regule firmiter teneantur. Item, statuimus quod in
infirmaria honeste et bene neccasaria ministrentur, prout eorum infirmitas exiget et statuta domus poterunt
sustinere. Item, idem statuimus circa hospites observandum. Item, cum de custodia sigilli capituli dampnum non modi
cum monasterio provenire  [sic] [dicitur] , statuimus ut due claves ipsius tradantur duobus honestis, fidelibus et religiosis personis
a conventu communiter eligendis, tercia vero ab abbate servetur. Item, cum nullus monachus proprium habere debeat vel aliquid proprium
reputare, volumus et statuimus quod nullus aliquid munus ; recipiat ab alio, vel alii conferre presumat, sine sui abbatis licencia speciali, et ne
aliquis de negligencia, premissorum ignorancie velamine, se voleat excusare, volumus quod presens ordinacio quolibet mense
semel in capitulo presentibus fratribus perlegatur ; scituri quod si quem circa premissa negligentem invenerimus aut rebellem, ipsum taliter
puniemus, quod pena
unius erit aliis in
terrorem ; si vero abbas
vel prior qui presunt ca
pitulo, in hac parte negli
gentes extiterint,
nos ipsos gravius
puniemus Les 8 lignes précédentes sont placées à droite...

II. Kl. [sic] [Januarii.] Apud Ulteriorem Portum.

Kl. Januarii. Ibidem Les 2 lignes sont regroupées par une accolade suivie par pro abbate ibidem faciendo, cum expensis monasterii...

Pro abbate ibidem faciendo, cum expensis monasterii.

IIII. Non. Januarii. Apud Alacrem Montem.

III. Non. Januarii. Ibidem.

II. Non.  [sic] [Januarii.] Apud Longam Villam, cum expensis domus. Exempti sunt.

Sanctus Sidonius.

Non.  [sic] [Januarii.] Apud Sanctum Sidonium, cum expensis prioratus.

VIII. Id. Januarii. Ibidem, cum expensis nostris, et visitavimus ibidem. Non cantant aliquando horas
diurnas cum nota, non confitentur quolibet mense, nec communicant. Iniunximus ut ea corrigerent.
Aliquando carnes comederunt, set modo non comedunt, quia inhibitum est eis de novo. Prior
non computat cum monachis de statu domus ; statuimus ut computaret cum monachis secundum statuta
pape Gregorii. Non celebrant missas suas ut deberent. Iniunximus eis ut eas celebrarent ut debent.
Ibi est unus puer, nepos abbatis, et fuit, ibi per biennium. Monachus, qui defert claves, aliquando
vadit solus per villam pro negociis domus. Inhibuimus ne amplius iret solus, nisi eques.

VII. Id. Januarii. Apud Deivillam.

VI. Id. Januarii. Ibidem.

Burgus EschardiCroix...

V. Id. Januarii. Apud Burgum Eschardi, cum expensis prioratus ; et visitavimus ibidem. Invenimus
quod ibi sunt decem canonici continue commorantes. In duobus prioratibus eorum commorantur duo soli
canonici. Iniunximus ut eos revocarent ad claustrum,vel eis darentur socii. Septem sunt
{25r} in prioratibus foraneis. Aliqui negligentes sunt de confitendo quolibet mense, prout ordinaveramus.
Non erat ibi subprior. Iniunximus priori quod faceret subpriorem. Habent in redditibus ccc libras ; debent circa
cv libras ; debent magistro Willelmo Landri l solidos de pensione.***

IIII. Id. Januarii. Apud Becum.

III. Id. Januarii. Ibidem.

II. Id. Januarii. Ibidem, et ipsa die visitacionem fecimus. Ibidem sunt iiiixx xii monachi.
Invenimus quod prout in alia visitatione que continetur in v folio.***

Id. Januarii. Apud Cornevillam, cum expensis monasterii. Sunt ibi octo canonici commorantes
tantum. Item, invenimus quod aliqui soli canonici commorantur in prioratibus. Iniunximus abbati quod unicuique ipsorum
adiungeretur socius, vel revocarentur ad claustrum. Habent in redditibus ccc libras ; debent circa
viixx libras. Duos habent patronatus ecclesiarum. In crastino, intravimus ad visitandum Lexoviensem diocesim, et
fuimus ibi in visitando usque ad kalendas februarii.***

Kl. Februarii. Fuimus apud Becum.

IIII. Non. Februarii. Ibidem, infesto purificacionis Beate Virginis Les 2 lignes sont regroupées par une accolade suivie par Cum expensis monasterii. ..

Cum expensis monasterii.

III. Non. Februarii. Apud Gimeticum, cum expensis nostris.

II. Non. Februarii. Apud Deivillam.

Non.  [sic] [Februarii] Ibidem.

VIII. Id. Februarii. Ibidem.

VII. Id. Februarii. Ibidem.

VI. Id. Februarii. Ibidem.

V. Id. Februarii. Rothomagi. Caput ieiuniorum, eiecimus penitentiarios de ecclesia. Comedimus Rothomagi, et pernoctavimus apud Deivillam.

IIII. Id. Februarii. Ibidem.

III. Id. Februarii. Ibidem.

Chevrevilla.

II. Id. Februarii. Apud Chevrevillam, ull cum expensis domus. Nulli sunt ibi monachi.

Mortuus mare in Leonibus.

Id. Februarii. Apud Noionem super Andellam. Benediximus abbatem de Ulteriori Portu, et pernoctavimus apud Mortuum Mare in Leonibus, cum expensis
monasterii.

Sanctus Laurencius in Leonibus.

XVI. Kl. Martii. Apud Sanctum Laurencium in Leonibus. Ibi sunt xiii canonici in conventu, et xv in
prioratibus foraneis. Apud Sanctam Honorinam moratur solus canonicus. Ordinavimus quod revocetur ad claustrum, vel
adiungatur ei socius. Decem sunt ibi sacerdotes. Ornamenta ecclesie non custodiunt bene munda ; ordinavimus quod sacrista
ea munda teneat, vel ab officio amoveatur. Unus non clamat alium ; statuimus ut secundum regulam unus clamet
alium. Seculares intrant claustrum. Non ministratur sufficienter infirmis, in infirmaria ; statuimus quod mi
nistraretur eis secundum eorum infirmitates, et prout sustinere poterunt facultates, et detur eis custodia. Item, non [illisible]
hospites minus bene recipiuntur ; ordinavimus quod statuatur aliquis canonicus ad recipiendum et bene tractandum eos, secundum
statum suum. Debent circa l libras. Habent patronatus trium ecclesiarum. Habent in redditibus circa quingentas libras.
{25v} Frater Simon notatus est de incontinencia gravi. Item, frater Johannes de Caleto. Item, frater Willelmus de Me
reyo. Frater Petrus Bellus Gener et Adam, et frater Johannes de Augo, notati sunt de rebellione.

Belosanam.

XV. Kl. Martii. Apud Bellosannam, Premonstracensis ordinis, cum expensis monasterii.***

Gornayum.

XIIII. Kl. Martii. Visitavimus capitulum de Gornayo. Invenimus quod Firminus, presbyter, notatus est de [illisible]
ebriositate. Matheus, canonicus, aliquantulum infamatus est de incontinencia, de quadam de Bosco Huonis.
Item, decanus notatus [sic] [est] de ebriositate et parum frequentat ecclesiam. Aliqui canonicorum vadunt per villam in concafa.
Inhibuimus ne amplius ita vadant. Item, inhibuimus ne clerici amplius de nocte capiant burgensium ad combu
rendum. Item, ordinavimus quod Firminus omnino removeretur, cum in anno precedenti eum monuissemus,
nec se emendasset.***

Novum Marchesium.

XIIII. Kl. Martii. Apud Novum Marchesium, prioratum de Sancto EbrulfoIncertitude... Visitavimus ibidem. Ibi sunt
tres monachi. Non habent regulam ordinis. Non observant plene ieiunia regule. Carnes comedunt. Interdiximus
eis esum carnium, nisi quatenus regula permittit. Habent in redditibus c libras in regno Francie, et in
Anglia c libras ; debent circa viixx libras.***

XIII. Kl. AprilisMartii. Apud PerersIncertitude.., cum expensis prioratus. Multi sunt ibi monachi.

XII. Kl. AprilisMartii. Apud Deivillam.

XI Kl. AprilisMartii. Celebravimus sacros ordines in maiori ecclesia, et pernoctavimus apud Deivillam.

X. Kl. Martii. Apud Deivillam.

IX. Kl. Martii. Apud Montem Duorum Amantium, cum expensis nostris.

VIII. Kl. Martii. Apud Salicosam, cum expensis nostris.

VII. Kl. Martii. Apud Mullentum, cum expensis nostris, in prioratu Sancti Nigasii.

VI. Kl. Martii. Parisius, in Templo.

V. Kl. Martii. Apud Corbollium.

IIII. Kl. [sic] [Martii.] Apud PeniIncertitude..

III. Kl.  [sic] [Martii.] Ibidem.

II. Kl.  [sic] [Martii.] Ibidem.

Kl. Martii. Ibidem.

VI. Non. Martii. Apud Sanctum Maurum de Fossatis.

V. Non. Martii. Apud Argentolium.

IIII. Non. Martii. Apud Gisecium, cum expensis nostris.

III. Non. Martii. Apud Salicosam, cum expensis nostris.

II. Non. Martii. Ibidem, cum expensis nostris.

Non. Martii. Apud Montem Duorum Amantum, cum expensis nostris.

VIII. Id. Martii. Ibidem, cum expensis nostris.

VII. Id. Martii. Apud Dei Villam.

VI. Id. Martii. Ibidem.

V. Idus.  [sic] [Martii.] Ibidem.

IIII. Idus.  [sic] [Martii.] Ibidem.

{26r} III. Ibidem Martii.

III. Id.  [sic] [Martii.] Apud Burgum Eschardi, cum expensis nostris.

II. Id. Martii. Ibidem, cum expensis nostris.

Id. Martii. Apud Tiliam Noelent, Lexoviensis diocesis.

XVII. Kl. Aprilis. Ibidem, et ipsa die, recepimus, auctoritate apostolica, resignacionem Guillelmi, episcopi Lexoviensis,
apud Tibervillam, et fecimus eidem provisionem secentarum librarum turonensium quandiu vixerit, in prepositura Lexoviensi.

XVI. Kl. Aprilis. Apud Beccum.

XV. Kl. Aprilis. Apud Deivillam.

XIIII. Kl. Aprilis. Ibidem Rothomagi.

XIII. Kl. Aprilis. Ibidem. Tunc fuit dominica in ramis palmarum.

XII. Kl. Aprilis. Rothomagi Deivillam.

XI. Kl. Aprilis. Ibidem tunc fuit dominica in ramis palmarum.

X. Kl. Aprilis. Apud Deivillam Rothomagum.

IX. Kl. Aprilis. Ibidem, et consecravimus sanctum crisma, et pernoctavimus apud Noionem, in prioratum, cum expensis nostris.

VIII. Kl. Aprilis. Apud Pontisaram, apud Sanctum Martinum, cum expensis propriis.

VII. Kl. Aprilis. Ibidem, in vigilia pasche, cum expensis nostris.

V. Kl. ***