Officium Compassionis beatae Mariae virginis

p 1{F. 22r, ?}Incipit officium compassionis beate Marie virginis.
Versus Nos matris compassio Ihesu rex insignis, seruet ab incendio iehennalis ignis. Iste versus dicitur in principio cuiuslibet horis tam diei quam noctis.

p matines[Versiculus] Domine labia mea aperies. Et os meum annunciabit laudem tuam. [Versiculus] Deus in adiutorium [meum intende]. Domine ad [adiuuandum me festina]. Gloria [Patri]. Laus tibi, Domine, Rex eterne glorie. Inuitatorium Cum Maria virgine feruidi ploremus in sepulchro positum regem adoremus. Psalmus Venite mares et femine ploremus cum Marie virgine, planctibus fruamur intimis, faciem rigantes lacrimis. Cum Maria. Cor nostrum ploret et oculus pungat nos doloris stimulus : heu mater carens carnis contagio, tam dulci prenatur [sic] filio. In sepulchro. Innocens et expers criminis, moritur misertus hominis, doloris fimus consocii, cum simus causa supplicii. Cum Maria. Gloria virginis Filio, qui summus in hoc exilio, se dedit tormentis asperis, vitam reddendo miseris. In sepulchro. Cum Maria. Hymnus Imperatrix clemencie, rorem infunde gratie, in meum cor tam aridum, ut tibi fiat placidum. Largire, quod concipiam tecum cordis angustiam, flens mortem, quam rex patitur, per quem mondus construitur. Tuus tractatur Filius, longe quam latro vilius : fert risus, fert ludibria, gente vallatur impia. Sit honor, laus, deuotio, Ihesu Marie Filio, tenso crucis patibulo, pro redimendo populo. Amen.
Psalmus Domine quid multiplicati sunt. Ad noctem qua Christus patitur. Antiphona Noctem, qua Christus patitur, absque sompno duxisti et soporatis ceteris peruigil mansisti. [Versiculus] Tu sola vestas celebrasti vigilias. Pater noster. Iube Domine benedicere. [Benedictio] Pro nobis exora crucifixum virgo decora. Amen. Lectio prima Prolem in cruce pendentem mesta mater aspiciens, lacrimatur incessanter : pectus sacrum percutiens, plures mouit ad merorem, suo lugiti querulo, natum videns cruentatum, tensum crucis patibulo, animam meste parentis tunc pertransiuit acrius, iuxta verbum Symeonis heu passionis gladius : sic dum plorat mortem prolis, quem blasphemauit populus, solus erat consolator eius custos et discipulus. [Versus] Tu autem, [Domine, miserere nobis]. Responsorium Consolari mater non potuit, sic tractatum videns, quem genuit, fere tantum dolorem {f. 22v, ?}habuit, quantum ille qui tot sustinuit. Versus Mortem plorans Dei, quem aluit, nulla mater umquam sic doluit. [Responsorium] Fere tantum. Benedictio Nobis mors Patris sit vita pia prece matris. Amen. [Lectio secunda] Dum de cruce depositus ad tumulum portatur, inter dolores anxios, portantes sic affatur. Sustinete quod paululum meum dolorem plangam, et quod meum dulcissimum deosculor et ^aapparat
Plan [sic] ap. et del. A213., tangam michi meum dulcissimum substrahere nolite. Si sepeliri debeat me secum sepelite. Accessit sic ex animis, se super et gessit, et sacrum vultum lacrimis ubertim madefecit. [Responsorium] Cum videret supplicia prolis exquisita, torquetur angustia mater infinita. Triduano spacio dum langueret ita. Scalet eius facies, nuper tam polita. Responsorium [versus] Pena tam exasperans nunquam est exaudita : longe sibi carior erat mors quam [vita]. [Responsorium] Scalet. Benedictio Nobis pacifica tremebundum virgo pudica. Amen. Lectio tertia Filii presencia mater destituta, Gabrielem angelum sic est allocuta : Aue plena gratia, michi protulisti, nunc amaritudine sum repleta tristi, consequenter, inquiens, Dominus est tecum, heu iacet in tumulo, nec adhuc est mecum, omnis benedictio quam tu spopondisti michi fit contraria propter mortem Christi. [Versus] Tu autem, [Domine, miserere nobis]. Responsorium Qualem dicam domina penam quam tulisti. Crucifixo filio quando tu dixisti, fili me superstite noli mortem pati. Queso fiat similis mors matris et nati. Versus Noli me relinquere Ihesu, fili bone, fac ut tecum moriar tali passione. [Responsorium] Queso. Gloria [Patri]. Psalmus Te Deum laudamus qui carnem induisti, qui lac virginale puer factus sugxisti, qui sub cura matris in maiorem creuisti, qui paruus et maior miracula fecisti, qui mandata legis in templo docuisti, qui perfectam vitam exemplis ostendisti, qui verbum salutis mondo proposuisti, qui te velut hominem temptari voluisti, qui nostros deffectus in corpore tulisti, qui tandem in cruce mortem sustinuisti, qui matrem in morte Iohanni commisisti, qui nec eius penis nec tuis pepercisti, tibi supplicamus pro quibus tot egisti, nos matris amore serues a morte tristi. Amen. Versiculus Fit nimis flebilis, vox nimis amara matris quando capitur eius proles cara{f. 23r, ?}.

p laudesIn laudibus [versiculus] Deus in adiutorium meum intende. Domine ad adiuvandum [me festina]. Psalmus Usquequo Domine ob[liuisceris me in finem]. Antiphona Regina laudabilis precipuis et dignis excollatur laudibus Ihesu mater insignis. Capitulum Inualescente seuicia gentis Iudayce, cum coram Poncio Pylato preside vociferantes clamarent, crucifige, crucifige eum Barrabas latro dimittitur, et tuus o virgo filius crucifigitur. Hymnus O gloriosa domina, que tua cruciamina, cum Barrabas dimittitur et penas Christus patitur. Pastorem heu percutiunt, oues disperse fugiunt : tu sola cum discipulo, manente sub patibulo. Non mirum si sis anxia, visa crudeli furia : te sciens matrem virginem ipsum Deum et hominem. Sit honor. Versiculus Rubens color vertitur, heu, in mortis pallorem, dum in terram fluere videt sacrum cruorem. Antiphona Tamquam latro capitur, undique constrictus ceditur, conspuitur alapis afflictus, o matris angustie dum audiret ictus, pro nobis hec tollerans rex sit benedictus. Psalmus Benedictus. Oratio Interueniat pro nobis Domine Ihesu Christe apud clemenciam tuam nunc et in hora mortis nostre beata et gloriosa semper que virgo Maria piissima mater tua, cuius animam in hora passionis tue, doloris gladius pertransiuit et in die resurrectionis nouus amor ascendit. Alia oratio Dirige et conserua semper et ubique Domine Ihesu Christe per gloriosissimam passionem tuam et per gloriose virginis matris tue lacrimas et compassionem piissimam in conspectu tuo et omnis vias meas mentem meam et omnis cogitationes meas intellectum meum omnis affectus meos et omnis sensus et gestus meos actus et motus meos et omnia consilia nostra in te semper permaneant et de voltu tuo perdeant. Qui viuis [et regnat]. Simili modo terminantur omnes orationes precedentes horas, scilicet : [oratio] Dirige et conserua. Dicitur in laudibus, vesperis et completoriis tamen sicut infra est ordinatus.
Sequitur memoria beate Marie Magdalene et beati Iohannis evvangeliste. Antiphona Felix Maria unxit pedes Ihesu et extersit capillis suis et domus implecta est ex odore unguenti, {F. 23v, ?}mixtum rore balsami fracto fudit alabastro que unguento precioso unxit pedes Domini. Versiculus Optimam partem. Oratio^bapparat
Largire nobis clementissime Pater quod sicut beata Maria Magdalene [sic] Dominum nostrum Ihesum Christum super omnia diligendo suorum optinuit veniam peccaminum ita nobis apud tuam miseris [cordiam] sempiternam impetret beatitutdinem. Per eundemap. Oratio A213 add.. Largire nobis. Antiphona Hic est Iohannes apostolus et euuangelista cui de cruce Dominus matrem virginem virgini commendauit, atque ab eo priuilegio precipui ceteris altius meruit honorari. Versiculus Hic est discipulus ille, quem diligebat Ihesu qui supra pectus Domini in cena recubuit. Oratio Beati Iohannis apostoli tui et euuangeliste nos Domine quesumus intercessio gloriosa commendet cui de cruce Dominus matrem virginem virgini commendauit. Qui tecum viuis et [regnat]. Versus Me tibi virgo pia semper commendo Maria. Tu michi consolatrix sis semper atque in hora mortis piissima contra demones auxiliatrix. Et dicitur iste versus in fine cuiuslibet hore.

p primeAd primam versus Nos matris compassio. [Versiculus] Deus in adiutorium [meum intende. Domine ad adiuuandum me festina]. Hymnus Ihesu nate de virgine ex mistico spiramine, qui mortem crucis pateris confossus plagis asperis. Amore matris anxie nostre parcas miserie, suique flectus copia nos ducat ad celestia. Sit honor. Antiphona Stat Maria mater pia foris plorans acriter, regem mondi furibundi dum tractarent viliter. Psalmus Exaudiat. Capitulum Quam putamus matris mesticiam cum videret angustiam ? Non est dolor, ut matris virginis mortem plorans Dei et hominis. Responsorium Numquam mater pertulit tam anxios dolores. [Versus] Ut Maria Filii considerans^capparat
dolores ap. considerans del. A213. liuores. Versiculus Nulla nouit genitrix angustias tam duras. Cum plagas aspiceret, et capitis puncturas. Oractio [sic] Clementissime Fili Dei qui prima hora diei pro nobis peccatoribus presidi Pilato presentatus ab iniquis innocens accusatus, expoliatus, facie velatus et colaphizatus fuisti quesumus, ut gloriosissima passione tua ubique armati et hostes vincere et ad tuam valeamus gloriam peruenire. Qui viuis et cetera.

p tierceAd [terciam] [versiculus] Deus in adiutorium [meum intende. Domine ad adiuuandum me festina]. Versus Nos matris compassio. [Hymnus] Ihesu nate. Psalmus Deus in nomine. Antiphona Sancta Dei genitrix dulcis et decora. Regem morti traditum pro nobis exora. Capitulum Cum Christus ad locum caluare ductus suam {F. 24r, Avranches_BP_213}crucem baiularet, sequebatur eum mater mestissimas, voces emittens et uberes effundendo lacrimas pectus sacrum percutiens. Responsorium Queso michi misero, virginum regina. [Versus] Tecum flendi lacrimas uberes propina. Versiculus Sit tuarum, obsecro, riuus lacrimarum. In corde lapideo meroris motiuus. Oratio Misericordissime Domine qui tercia diei hora coram Pilato preside purpura inductus, spinis coronatus, harundinem gestans, illudendus pro nobis presentatus fuisti, quique expoliatus, ad columpnam ligatus, flagellatus et condempnatus, crucem tuis sanctis humeris portasti, fac nos propter passionem tuam prime crucem portare, ut in die iudicii per te pium iudicem, eterne mortis sententiam euadem valeamus. Qui viuis.

p sexte[Ad] sextam [versiculus] Deus in adiutorium [meum intende. Domine ad adiuuandum me festina]. Versus Nos matris compassio. [Hymnus] Ihesu nate de virgine. Psalmus Deus in adiutorium. Antiphona Ad locum supplicii virgo cum venisset, post Filium et crucem erigi conspexisset, augentur planctus et lacrime, multiplicantur dolores et angustie. Capitulum Erecta cruce, Ihesu ascendit et extendens brachia ; manus et pedes a crudelibus Iudeis clauari permisit : que videns piissima eius mater, pre dolore defecit. Responsorium Que matris angustias possum lingua fari. [Versus] Cum videret filium in cruce clauari. Versiculus Virgo tuum filium in cruce clauatum. Redde tuis precibus miseris placatum. Oratio Piissime Dei Fili qui sexta hora diei in cruce altissima clauis durissimis affixus, inter latrones pependisti et peccatoribus in latrone spem venie prestitisti presta nobis quesumus, ut te crucifixum in corde semper habentes, contra omnium peccatorum, iacula virtutem tue crucis tuorum que vulnerum senciamus. Qui [viuis]

p noneAd nonam [versiculus] Deus in adiutorium [meum intende. Domine ad adiuuandum me festina]. Versus Nos matris compassio. Hymnus Ihesu nate. Psalmus Voce mea II. Antiphona Agnus Christus caput excutiens, Hely clamat in cruce moriens, plorat mater, cum ipse patitur, ad clamorem fere commoritur. Capitulum Clamor Christi matrem angustat, nullus planctus plangentem saciat, est utriusque sum{F. 24v, Avranches_BP_213}-ma compassio, nam precessit summa dilectio. Responsorium Virgo cum aspiceret prolem cruce mori. [Versus] Nullus dolor similis est suo dolori. Versiculus Desperata creditur qui culpam non commisit. Inclinato capite cum Spiritum emisit. Oractio [sic] Redemptor noster Christe Ihesu qui nona diei hora confixis in cruce manibus et pedibus, verberibus et flagellis et siti valida desiccatus, aceto felle mixto potatus fuisti et reuerendissimo capite inclinato clamans et lacrimans beatissimum Spiritum emisisti et in limbum descendens, ut captiuos educeres hostes et portas infernales in fortitudine et virtute passionis tue confregisti, concede ut peccatorum nostrorum cathenis confractis in hora mortis in hora mortis [sic] nostre animas nostras ad te, qui vere paradisus es, facias misericorditer peruenire. Qui viuis.

p vepresAd vesperas versiculus Me tibi virgo pia. Versus Nos matris compassio. [Versiculus] Deus in adiutorium [meum intende. Domine ad adiuuandum me festina]. Psalmus Sepe expugnauerunt. Antiphona Omnis etas de fleat mortem saluatoris gloriose virginis pretextu doloris. Capitulum Post mortem Christi virgo cum Iohannem permansit perata super ad mortem et ad crucem ire. Responsorium Regina clemencie virgo mater Christi cum videres filium mori morte tristi. Non suis tortoribus improba fuisti, sed plorans et eiulans temet afflixisti. Versus Manus torquens acriter anxie [sic] fleuisti, nil quod esset indecens, reprobis dixisti. [Responsorium] Sed plorans. Gloria Patri. [Responsorium] Sed plorans. Sequencia Stabat mater iuxta crucem, videns pati veram lucem, mater regis omnium. Vidit caput coronatum spinis, latus perforatum, vidit mori filium. Vidit caput flagellari, manus, pedes perforari mitis a crudelibus. Vidit caput inclinatum, totum corpus cruentatum pastoris pro ouibus. Vidit potum felle mixtum, natum suum crucifixum gubernantem omnia. Christum pati hec flagella virgo mater et puella vidit et obprobria. Audit virgo hec dicentem natum suum innocentem, Ecce mater filius. Pati virgo vidit natum, dicentem : Est consummatum, sic transiuit gladius. In dolore tunc fuisti, virgo pia, cum vidisti, mori tuum filium. Dolor ingens dolor ille, dicunt sancti plus quam mille, precessit martirium. Virgo mittis, virgo pia, spes reorum, vite via, virgo plena gratia. Iube {F. 25r, Avranches_BP_213}natum et implora, seruis tuis sine mora nobis dare gaudia. Amen. Hymnus Caste parentis viscera, pena torquentur aspera, dum illum quem conceperant verbo peruersi verberant. Illum ligant crudeliter cedunt cruentant acriter. Hec audientis anxie matris crescunt angustie. Sic dum ad mortem ducitur, hunc mater tristis sequitur, pectus perfundens flectibus, afficiens verberibus. In cruce dum extenditur videns mater commoritur nullus dolor amarior, nam nulla proles carior. Sit honor. Versiculus Refocillat virginis passionem duram. Christi resurrectio quam scit mox futuram. Psalmus Magnificat. Antiphona Virgo passo filio, penas cordis indicat, se plebis in medio contra morem publicat, urgente supplicio voces mestas replicat que condam pre gaudio cecinit : Magnificat. Oratio Mediator Dei et hominum Domine Ihesu Christe qui pressuris innumeris fatigatus et acerba iam morte preuentus coram piissima tua matre hora vespertina, lancea perforatus fuisti et nobis de tuo sacro latere sanguinem in precium et aquam in lauacrum tribuisti : fac corda nostra quesumus tue sanctissime passionis memoria continue scindi, ut qui tua sumus morte redempti te, gloriosum in celis quem in terris passum colimus videamus. Oratio Dirige et conserua.
De sancta Maria Magdalena [antiphona] O felix felicis meriti Maria, que resurgentem a mortuis Dei filium videre meruisti, prima nos cuius amore seculi contempsisti blandimenta, sedula nos apud ipsum, prece commenda. Ut tecum mereamur o domina perfrui felicissima ipsius presencia. Versiculus Dimissa sunt. Quoniam dilexit. [Oratio] Largire nobis. De sancto Iohanne antiphona Iste est Ioannes, qui supra pectus Domini in cena recubuit. Qui virgo electus ab ipso, virgo in euum permansit. Versiculus Ora pro nobis. Oratio ut supra.

p compliesAd completorium versus Nos matris compassio. [Versiculus] Conuerte nos Deus [salutaris noster. Et auerte iram tuam a nobis]. [Versiculus] Deus in adiutorium [meum intende. Domine ad adiuuandum me festina]. Psalmus Cum inuocarem. Psalmus In te Domine speraui usque ad odisti. Antiphona O quam triste fit hoc diuorcium cum clausum tumba reliquit filium saluatorem qui fecit {F. 25v, Avranches_BP_213}seculum lacrimando sequens discipulum. Capitulum Sepulto Domino dispersisque discipulis fides uniuersalis ecclesie in sola Domini matre manebat. Responsorium Cum videret, quod clauso tumulo priuaretur tam dulci speculo, predilecto stat cum discipulo, corde plorat magis quam oculo. Versus Flectum mouit astante populo, lacrimarum fluente rivulo. [Responsorium] Corde. Gloria Patri. [Responsorium] Corde. Hymnus Ihesu nate. Versiculus Per Marie lacrimas, pater pietatis. Nobis iam gloriam confer cum beatis. Antiphona ad Nunc dimittis Passionis gladius virgo carens crimine tuam transiuit animam, omni cum grauamine, quod promisit Symeon plenus sacro flamine qui in templo dixerat : Nunc dimittis Domine. Oratio Saluator noster benignissime qui inter obprobria que pertulisti virginis Marie matris tue anxietatibus condoluisti, fac nos eius filios nostre matris cruciatibus et doloribus compati, ut secum eterna dulcedine mereamur eternaliter perfrui^dapparat
Versus ap. perfrui del. A213.. Oratio Dirige et conserua. Benedictio Propter tuum filium virgo sic tractatum da nobis gaudium post huius vite statum et confer presidium in hora mortis gratum contra dyabolum per tuam pietatem. Loco de Salue regina, dicitur iste planctus : Planctus ante nescia, planctu lassor anxia, crucior dolore : orbem orbat, me Iudea filio gaudio dulcore. Fili dulcor unice singulare gaudium, matrem flentem respice conferens solacium. Mentem pectus lumina tua torquent vulnera, que mater, que femina tam felix, tam misera. V. Flos florum, dux morum, venie vena, quam grauis in clauis est tibi pena. V. Hinc dolor, hinc color effugit oris, hinc ruit, hinc fluit unda cruoris. V. O pia gratia sic morientis, o scelus, o scelus inuide gentis. V. Nato queso parcite, matrem crucifigite, aut in crucis stipite nos simul affigite. Reddite mestissime corpus vel examine, ut sic minoratus cesset cruciatus osculis, amplexibus. Utinam sic doleam que dolore peream, nam plus est dolori sine morte mori quam mori citius. V. Christus factus est pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Oratio Respice quesumus Domine super hanc familiam [tuam]. Alia antiphona Regina celi. Versiculus Ora pro nobis. Oratio Deus qui pro nobis Filium tuum crucis patibulum.